Aretoa: 21

2020ko udaberrian, artean ere konfinamendu betean, hutsik zegoenaren hauts-hondarren artean bila hasi ginen. Arte Ederren Bilboko Museoak gordetzen duen hautsa entzuten saiatu ginen: hauts sonikoa eta hauts fisikoa. Eta horiekin batera, beste ezpurutasun metaforiko batzuk, askotan garrantzi handikoak museoaren egunerokoan, baina bisitarien begiradari ezkutatzen zaizkienak. Harrezkeroztik, hainbat ahots, soinu eta irudi bildu ditugu museoaren zein museoa aterpetzen duen eraikinaren barneko bizitzari buruz, eta haren katalogazio-sistemen arabera sailkatu, ordenatu eta editatu ditugu.

Hautsa tokietara egokitzen den bezala, zabaldu eta biderkatu egiten den proiektua da hau.

— Xabier Erkizia / Maialen Lujanbio

aHUTSAK HARTUa proiektua (hutsunea hartu eta hautsak estalia esanahien batura) Xabier Erkizia soinu-artistak eta Maialen Lujanbio bertsolari eta idazleak, museoarekin batera, gure garaikidetasunaren une oso zehatz batean sortutako proposamena da: pandemiaren ondoriozko 2020ko konfinamendu kolektiboa. Abiapuntu bitxi hori hiru urtez zabaldu eta garatu zen, museoaren historiako beste egoera berezi batekin bat egin arte, gaur egun egiten ari den handitze-lanarekin.

Bi salbuespen horiek, beraz, egoera berriak eragin dituzte: museoko espazioak aldi baterako "hustea": bisitaririk ez izatea, lehenengo kasuan, eta artelanak lekuz aldatzea, bigarrenean.

Bi gertaerek sortutako soinu-paisaia —horien soinuak, ahotsak, oihartzunak eta isiltasunak— azken hiru urteetan entzun eta erregistratu dute Erkiziak eta Lujanbiok erakundearekiko elkarrekintzaren erregistro immaterial berezi hori formulatzeko, "museoa bizitoki duen airearena eta hautsarena". Museoaren erretratu sentsorialak honako hauek biltzen ditu: urratsak, presentziak, erreberberazioak, makinen eta pertsonen soinu-aztarna, burdinazko eskulturen grabazio bibrazionalak, fenomeno ultrasonikoak, isiluneak…

30 ordu baino gehiagoko audio-grabazioko lan batetik abiatuta —airekoa, infragorria eta ultrasoinua, frekuentzia elektromagnetikoak, bibrazio-fenomenoak eta espazioen oihartzunen artxiboa…—, aHUTSAK HARTUa-k museoaren espazioarekiko topaketa-esperientzia sentsoriala proposatzen du, eta haren soinu-auraren memoria bat, azkenerako hainbat formatu eta euskarritan egokitutakoa.

Argitalpena

aHUTSAK HARTUa liburuak proposamenaren ardatz nagusiaren zeregina betetzen du. Formatu hibridoan bildutako testu, soinu-erregistro eta irudien katalogo poetikoa da: USB memoria ere baduen paperezko liburua.

Soinu-instalazioa

aHUTSAK HARTUa museoko espazioen soinu-erregistroa, hiru urtez egindako grabazioen bidez, entzuteko gonbidapen gisa formulatzen da hemen. Soinuzko gune horretatik abiatuta, proposamena, horrez gain, ondoko erakusketa-espazioetan zehar zabaltzen da. Instalazioaren oinarrizko elementua areto bakar batean (21. aretoan) dagoen muntaia minimal bat da, zeinak bere soinu-izaerari, proiektuaren presentzia immaterialari, erantzuten dion bisita-modu baterako —egon, igaroren ordez— gonbidapena egiten duen.

Performancea

Erkiziak eta Lujanbiok ekintza performatibo bat egingo dute proiektua aurkezteko, eta horren berri emango da museoko webguneko micrositean.

Mikrositea

Espazio hau proiektuaren beste zati bat da; haren funtsezko soinu identitatea islatzen du eta bere eduki guztiak biltzen ditu: Proiektu guztia ezagutzeko

Artistei buruz

Xabier Erkizia (Lesaka, Nafarroa, 1975)

Soinu-artista, ikertzaile independentea, komisarioa eta ekoizlea. Erkiziaren lana soinu-fenomenologian oinarritzen da, haren espektro zabalenean, eta egoera soziokulturalek sortzen dituzten entzuteko moduak azpimarratzen ditu. Azken 20 urteetan, Europa, Amerika eta Asiako hainbat lekutan aurkeztu dira haren soinu-instalazioak, grabazioak, musika-konposizioak, irratirako sorkuntzak, lankidetza-proiektuak eta talde-inprobisazioak. Ertz (1999-2018) ekitaldiaren arduradunetako bat da. Arteleku Sorkuntza Garaikideko Zentroko Soinu Departamentuko koordinatzailea izan zen (Donostia, 1999-2018), eta erakusketen eta programen komisario lana egin izan du hainbat museo, arte zentro eta jaialditarako. Audiolab elkarteko kidea da, eta Soinumapa.net Euskal Herriko soinu-maparen sortzailea; 2005etik dago aktibo mapa hori. Gaur egun, irakaslea da Donostiako Elías Querejeta Zinema Eskolan.

Maialen Lujanbio (Hernani, Gipuzkoa, 1976)

Maialen Lujanbioren ibilbide profesionala erabat lotuta dago letren munduarekin. 30 urtetik gora daramatza bertsolari lanetan. 2009an, 2017an eta 2022an lortu du txapela Bertsolari Txapelketa Nagusian; beraz, txapelduna da eta bertsolaritzaren bilakaeraren erreferentzia nagusietako bat. Arlo horretan egiten duen lanagatik da batez ere ezaguna, baina hainbat proiektu artistiko, performatibo, musikal, irratiko eta abar garatu ditu, beti hitzetik, ahotsetik, inprobisaziotik eta ahozkotasunetik abiatuta. Arte Ederretan lizentziaduna da, Euskal Herriko Unibertsitatean.