artekaria

Euskal Herriko
Artearen ataria

aktualitatea

Balerdiren lagunen etsipena

Rafael Ruiz Balerdi artistak 1980. eta 1985. urteen artean sortutako paper gaineko 11 margolan jarri ditu ikusgai Bilboko Carreras Mugica galeriak. Obrak salgai ere badaude

balerdiren-lagunen-etsipena
Argazkia: Ander Sagastiberri

5 Octobre 2022 | Iñigo Astiz [BERRIA.eus]

Javier Viar Bilboko Arte Ederren Museoko zuzendari izandakoak etsipenaren mugan deskribatu zituen Rafael Ruiz Balerdi (Donostia, 1934- Altea, Alacant, Herrialde Katalanak, 1992) artistaren lagunak, euskal artearen historiari eskainitako bi liburukiko lan monumentalean. 1964an hasi zen Venezia izeneko koadro erraldoia margotzen, esaterako, eta, zortzi urteren buruan, 1972an, oraindik ere pintura gehitzen eta kentzen jarraitzen zuen artistak, lana amaitutzat eman gabe. "Koadroak aldaketa asko izan zituen, baita oso aurreratuta zegoenean eta amaitutzat jo ahal izan zenean ere. Santiago Amonek eta pintorearen beste lagun batzuek etsipenez bizi zituzten aldaketa hauek, esku hartze berriek jada lortutako emaitzen edertasuna hondatuko ote zuten beldur baitziren". Pintatzea bera zen Balerdiren lanaren ardatz nagusia, eta lan egiteko modu horren erakusgarri da orain Bilboko Carreras Mugica galeriak irekitako erakusketa ere: Rafael Ruiz Balerdi, Formatu handiko klarionak. Abenduaren 2ra arte egongo da zabalik.

Sorterrian hasi zituen pintura ikasketak Balerdik, Donostian. Kubismoaren gertuko proposamenak egin zituen hasieran, baina, aurrera egin ahala, berehala jo zuen abstrakziorantz, eta ezagun dira haren kolore eta forma leherketez osatutako koadroak. Behin baino gehiagotan izan zen Parisen eta Madrilen, baina Txinara ere egin zuen bidaia, eta, hain zuzen ere, han hasi zen okre koloreko zatar-paper gainean pintatzeko pastel eta argizaria erabiltzen. Adituek klarionak izenaren barruan multzokatu ohi dituzte Balerdiren gisa horretako lanak, eta, hain zuzen ere, klase horretakoak dira Carreras Mugican ikusgai diren lan guztiak.

1980. eta 1985. urteen artean sortutako neurri handiko 11 klarion dira, zehazki, eta ia galeria osoa hartzen dute. Paper zuri gainean margotutako 2x1 metro inguruko hiru lan daude korridorean, eta zortzi margolan handi, gero, galeriako areto nagusiko lau hormetan. Bi, bi, bi eta bi; kasik simetrikoki zintzilikatuta. 1'78x2'50 metrokoa da haien arteko txikiena, eta 1'78x2'82 metrokoa handiena. Eta garden erakusten dute guztiek Balerdiren lan egiteko modua.

Viarrek deskribatutako Venezia lanean ez bezala, ordea, kasu honetan pintorea ez da behin eta berriz itzultzen egindako lana osatzera. Klarionen kasuan, etengabe aurrera egiten ikus daiteke artista, atzera gehiegi begiratu gabe, eta, hain justu, lan jarrai bakar baten 11 adibide dirudite margolanek. Jarraitutasun horretan ikusten da Balerdiren ekina.

Pintorearen eskua

Hori biziko forma lauso bat du erdialdean erakusketako lehen koadroak, esaterako, eta lerro eta geometria berde, marroi eta laranja anabasa bat inguruan, paperaren gainazal osoa estaliz. Organikoa da piezak sortzen duen sentsazioa, eta hori da gainerako margolan gehienek sortzen duten inpresioa ere.

Baina areto nagusiko obretan igartzen da argien pintorearen eskua, noiz aritu zen zer noranzkotan, eta nola joan zen konposizioa ere agertuz margotzen joan ahala, aurretiazko plan zehatzik gabe, eta apenas zuzenketarik egin gabe. Ekintzan. Eta halaxe deskribatzen du pintorea galeriak aretorako prestatutako testuak ere. "Trantze egoeran balego bezala mugitzen zen haren eskua, eta kolorezko lineak eta mantxak egiten zituen".

Hain zuzen ere, eskua arintasunez mugitzeko aukera ematen ziotelako maite zituen klarionak Balerdik. Horrek ez du esan nahi, ordea, haren lana eskulangintza hutsa zenik ere. Hain zuzen ere, espazioa "menderatzeko" zuen gaitasuna da Viarrek artistari nabarmendutako gaitasunetako bat.

Berdeak, urdinak, gorrixkak, arrosak, moreak, grisak... Koloreen intentsitatea da margolanen beste ezaugarrietako bat. Apenas dagoen lerro beltzik kasurik gehienetan, eta koloreek elkarrekiko kontrastez osatzen dituzte koadroaren konposizioak. Paperaren gaineko mantxa arinak dira, gainera, maizenik, eta, ondorioz, bistara gelditzen dira zenbaitetan margotzeko erabilitako paper marroixkaren arrastoak azpian. Denboraren eta hezetasunaren markak ere ikus daitezke, eta baita, kasu batean, puskatutako orri puska bat itsasteko erabilitako zeloaren marka ere.

Emaitzak ukatzea

Indiako pentsalariek autorearengan izandako eragina ere nabarmendu zuen Viarrek euskal arteari eskainitako liburuan. Sri Aurobindo aipatzen zuen pintorearen erreferentzia nagusitzat, eta haren pentsamenduarekin lotuta deskribatu zuen, horregatik, pintorearen jarduna. "Balerdik, segur aski, ariketa yogiko bat, ekintza aszetiko bat, ikusi zuen pintatzeko ekintzan. Izan ere, haren ustez, 'jardutea eta ekintzak ez zu harrapatzea' da pintatzea". Eta hala borobiltzen du haren obraren deskribapena, azkenik. "Pintura ekintza errituala, ekintza soteriologikoa bihur zitekeen, emaitzak ukatuz gero. Balerdik, koadro bukatuak baztertuz, ukatu egiten ditu emaitzak".

Bilboko Arte Ederren Museoan egon dira erakusketako obra guztiak luzez, Balerdiren oinordekoek bertan maileguan utzita, baina oraindik haienak dira margolanak, eta, ikusgai ez ezik, salgai ere badaude orain. Galeriak zehaztu duenez, 16.000 euroan daude korridoreko obrak, eta 30.000 euroan areto nagusiko piezak.


duo-abs

Duo ABS

Exposition collective

SC Gallery (Bilbo, Bizkaia)

Du 29 Novembre 2024
Au 24 Janvier 2025

ekitaldiartea

Ekitaldiartea

Bilboko Arte Modernoaren Museoa, 1924-1945

Bilboko Arte Ederren Museoa (Bilbo, Bizkaia)

Du 07 Juin 2024
Au 07 Janvier 2025

submerso-imerso

Submerso Imerso

Vanessa Barragão

Cristina Enea fundazioa (Donostia, Gipuzkoa)

Du 26 Septembre 2024
Au 15 Décembre 2024

fernando-perezek-azkuna-zentroko-zuzendaritza-utzi-du

Fernando Perezek Azkuna zentroko zuzendaritza utzi du

13 Déce. | Itziar Ugarte Irizar [BERRIA.eus]

Bilboko zentroak ohar bidez jakinarazi duenez, Perezek "borondatez" egin dio uko karguari. Dena den, hainbat komunikabidek azken asteotan aipatu dute tirabirak izan direla Bilboko Udalaren eta zentroko zuzendaritzaren artean.

rodriguez-eta-perez

Rodriguez eta Perez

13 Déce. | Haizea Barcenilla [BERRIA.eus]

Perezek dimisioa eman zuen egunean entzun nuen Caixabank dela [espainiar] estatuan etxebizitza gehien dituen enpresa. Gure herrian, eta Guggenheim efektuaren ondorioz, balio propioak zituen alderdi baliotsua izatetik zerbitzuak elikatu behar dituen tresna ekonomiko izatera pasatu da kultura.

isilpeko-lapurreta

Isilpeko lapurreta

13 Déce. | Haizea Barcenilla [BERRIA.eus]

Google irekitzerakoan zerrendatzen zaizkidan ausazko berrien artean agertu zitzaidan SER irratiarena: tentsioa omen dago Azkuna zentroko zuzendaritzaren eta Bilboko Udalaren artean La Caixa fundazioaren proiektu baten harira.

sorkuntzari-ate-irekiak-tabakaleran

Sorkuntzari ate irekiak, Tabakaleran

| 11 Décembre 2024

Tabakalerak sorkuntza sustatzeko egiten duen lana ezagutzeko aukera emango duen asteburuan murgiltzera gonbidatu nahi ditu herritarrak. Ate irekien jardunaldiak abenduaren 13an eta 14an izango dira eta, besteak beste, artisten estudioak, tailerrak, hitzaldiak, proiekzioak eta kontzertuak izango dira.

epika

Epika

04 Déce. | Ismael Manterola Ispizua [BERRIA.eus]

Ez dira lirikarako garaiak. Denak zirraragarria eta ikusgarria izan behar du, nahiz eta segundo gutxi iraun. Aurreko astean graduazio ekitaldiei buruz hitz egiterakoan konturatu nintzen emozioak ukitzeko gauzak eskatzen ditugula.

inigo-garces-hautatua-izan-da-uharte-zentroaren-eskola-lurraldea-2024-25erako

Iñigo Garcés hautatua izan da Uharte Zentroaren Eskola Lurraldea 2024-25erako

| 4 Décembre 2024

Eskola Lurraldeak 2024-25 ikasturterako deialdiaren ebazpena Iñigo Garcésen proiektuaren aldeko izan da. Egitasmoa hiru ardatz nagusitan oinarritzen da: etnobotanika, landare autoktonoen azterketa; soinua, murmurioen eta musikaren esplorazio artistikoa; eta serigrafia naturala, tindagai naturalak inprimatzeko erabiliz.

artium-museoak-juncal-ballestin-artxiboa-plazaratu-du-artistaren-dokumentu-ondareari-buruzko-argitalpena

Artium Museoak 'Juncal Ballestín. Artxiboa' plazaratu du, artistaren dokumentu-ondareari buruzko argitalpena

| 3 Décembre 2024

Liburuan Juncal Ballestini buruzko eskuizkribuak eta testuak erreproduzitu dira, baita Marta Gonzálezekin batera bitxien diseinuan egindako lanei, diseinu grafikoari, espazio eszenikoari eta obra publikorako proiektuei buruzko dokumentazio grafiko zabala ere. Juncal Ballestín Artxiboa Anesvad Fundazioak Artium Museoari dohaintzan emandako artistaren ondarearen parte da.

kolono-europarrek-afrikan-lapurturiko-500-000-artelanak-itzultzeko-ariketa-nekeza

Kolono europarrek Afrikan lapurturiko 500.000 artelanak itzultzeko ariketa nekeza

02 Déce. | Jenofa Berhokoirigoin [ARGIA.eus]

Azaroaren 4an itzuli die Frantziak benindarrei Katakle errege-aulkia, duela 132 urteko triskantzan frantses kolonoek lapurtu zietena. Memoriaren, aitortzaren eta ondare kulturalaren izenean, Europan zehar dituzten lapurtutako 500.000 objektuak berreskuratu nahi dituzte Afrikako herriek.

Artekaria

Le portail de l'art en Euskal Herria

Ceci est le portail créé par le réseau ZAPART. Avec ARTEKARIA, nous voulons donner de la visibilité à l'incroyable richesse artistique et infrastructurelle de notre petit territoire basque (Euskal Herri osoa). En effet, il nous semble que dans un espace aussi réduit où se trouvent tant de musées (Artium, Oteiza, Beaux-Arts de Bilbo, Guggenheim…), de centres d'art (Uharte-zentroa, Tabakalera, Bilbaoarte…), de salles publiques et privées (Didam, Zitadela, Bastero, Portalea, Ospitalea, fondations) galeries traditionnelles ou d'artistes… avec tant de programmations et d'Åöuvres d'artistes visibles, la visualisation de cet ensemble n'est pas facile. Nous avons créé ce portail pour aider à remédier à ce manque.

Artekaria

Le réseau des artistes professionnel.le.s d'Euskal Herria

Zapart a pour objectif de mettre en réseau, de promouvoir le travail et de défendre les droits des artistes professionnel.le.s vivant et travaillant en Euskal Herri (sur les six territoires historiques que sont Araba, Bizkaia, Gipuzkoa, Lapurdi, Nafarroa et Zuberoa).