artekaria

Euskal Herriko
Artearen ataria

aktualitatea

"Betirako" Nafarroan gordetzeko eskaera

Pompeluko togatusa Nafarroako Museoan dago ikusgai azken urtebetean, baina urte luzez galduta egon da bere pista. Duela 128 urte aurkitu zuten Iruñeko Alde Zaharrean, munduko aberats baten gordailuan egon da urte batzuetan eta haren jabetza estatubatuar batena da egun.

betirako-nafarroan-gordetzeko-eskaera
Txibite Nafarroako Lehendakarixa eskulturaren ondoan

28 Février 2023 | Gorka Peñagarikano Goikoetxea [argia.eus]

2024ra arte egongo da ikusgai Pompeluko togatusa eskultura preziatua Iruñean, baina baliteke atzera ere AEBetarako bidea hartzea. Foru Gobernuak, dena den, publikoki adierazi du "ondare patrimonial handiko" eskultura dela eta "Nafarroari dagokiola bere jabetza". Horregatik, erabateko jabetza eskuratu nahi du Foru Gobernuak.

127 zentimetroko brontzezko eskultura erromatarra da Pompeluko togatusa, balio oso handikoa mundu osoan bakan batzuk baino ez daudelako —hamahiru antzerako eskultura, gehienak Pompeyan eta Ercolanon aurkituak—. Nafarroan aurkiturikoak ez dauka bururik.

Iruñeko Nabarreria kalean aurkitu zuten 1895ean eta orain gutxira arte ez da oso ondo jakin noren eskuetan egon den. Lehen hamar urteetan Iruñean eta Madrilen egon zela uste da, baina behin 1906ra helduta pista galdu zela dio Nafarroako Gobernuak, historiagileekin elkarlanean aztertuta. Datu bakanen bat jasotzea lortu dute: 1970eko hamarkadan Versaillesen egon zen eta 1985ean AEBetarako bidea hartu zuen. Duela bost urte New Yorken topatu zuten erakusketa pribatu batean.

Munduko aberatsen baten gordailuan

John Werner Kluge XX. mendeko enpresari aberatsarena izandakoa da Pompeluko togatusaren eskultura.

Werner Kluge Alemanian jaio zen 1914an, eta AEBetara emigratu zuen garai hartako alemaniar askok bezala, gerra testuingurutik ihesi. Ikus-entzunezkoen munduan murgildu zen hasieratik; telebistan lehenik, irrati-kateak erosten ere bai, eta zineman azkenik. Besteak beste, zinema-industriako 20th Century Fox eta telebista linealeko Fox Television Network konpainien hastapen prozesuetan parte hartu zuen, buru izan gabe baina akzioen jabetzak edukita. Forbes aldizkari entzutetsuak AEBetako pertsonarik aberatsena izendatu zuen 1989tik 1991ra.

Galduta zegoenaren ustea irauli zuen susmoa 2015ean heldu zen Estatu Batuetatik: bost urte lehenago enkante batean jarri zuten eskultura, baina ez zuen inork erosi. Jabetza norena zen ez zegoen argi dokumentu haren arabera, ezta eskultura hura zen ere. Enkantean zehazten zenez, "Galiatik" zetorren. Ordurako, jakina da, Werner Kluge-ren familiak bere jabetzatik askatu zuela pieza preziatua.

Harrezkero, Nafarroako Gobernuko Museo Zerbitzuak egindako ikerketek baieztatu dute Pompeluko togatusa dela pieza hura eta New Yorken dagoela jabetza, bildumagile aberats baten etxean. Ez da inoiz lortu obraren jabetza Nafarroara ekartzea, baina epe luzeko mailegu baten bidez Iruñean dago ikusgai 2022etik 2024ra.


la-grieta

La Grieta

Exposition collective

Marra Gunea (Bilbo, Bizkaia)

Du 04 Octobre 2025
Au 29 Novembre 2025

korde-gabe

Korde gabe

Sky Hopinka

Guggenheim Bilbao (Bilbo, Bizkaia)

Du 18 Septembre 2025
Au 18 Janvier 2026

espazioaren-anatomia

Espazioaren anatomia

Maria Helena Vieira da Silva

Guggenheim Bilbao (Bilbo, Bizkaia)

Du 16 Octobre 2025
Au 22 Février 2026

topaketen-dardara-artistikoa-iraunaraztea

Topaketen dardara artistikoa iraunaraztea

16 Nov. | Uxue Rey Gorraiz [BERRIA.eus]

Iazko Iruñeko Topaketetan plazaratutako gogoeta artistikoetan inspiratutako sei obra jarri dituzte ikusgai Baluarten, gune hori pentsamendurako eta sorkuntzarako "erresonantzia kaxa" bihurtzeko asmoz. Erakusketa azaroaren 29ra arte izanen da ikusgai.

erakusketa-integratzailea

Erakusketa integratzailea

14 Nov. | Ismael Manterola Ispizua [BERRIA.eus]

Gutxien espero duzun erakusketak generoaren parekidetasun aldetik egokia izateagatik harritzen zaitu. Ezusteko polita izan nuen Bartzelonako Miró Fundazioan ikusgai dagoen Miró eta Estatu Batuak erakusketa bisitatzerakoan.

ez-dakizuna-egitea-ez-dakizunarekin

Ez dakizuna egitea, ez dakizunarekin

14 Nov. | Iñigo Astiz [BERRIA.eus]

Azken bost urteetan sortutako eskulturak bildu ditu Angel Bados artistak Bilboko Carreras Mugica galerian. Jorge Oteizaren oihartzuna eta Europako artea ez ezik, arabiar kultura ere izan du sorkuntzarako solaskide.

firenzek-fra-angelicoren-birbalorazioa-proposatzen-du

Firenzek Fra Angelicoren birbalorazioa proposatzen du

12 Nov. | Olivier Tosseriren artikulutik itzulia [JdA]

Italiako azken hirurogeita hamar urteetan egin den lehen atzera begirako erakusketak baieztatzen du fraide margolariari Berpizkundeko iraultza artistikoan egotzitako rola.

alfonbretan-kontatutako-gerra

Alfonbretan kontatutako gerra

07 Nov. | Enekoitz Telleria Sarriegi [BERRIA.eus]

Erakusketa berezi bat jarri dute Donostiako Nomada dendan: ‘Balak ehuntzen, bakea amesten'. Afganistango emakumeek ehotako alfonbrak dira: tankeak, hegazkinak, misilak eta granadak dituzte apaingarri gisa.

Artekaria

Le portail de l'art en Euskal Herria

Ceci est le portail créé par le réseau ZAPART. Avec ARTEKARIA, nous voulons donner de la visibilité à l'incroyable richesse artistique et infrastructurelle de notre petit territoire basque (Euskal Herri osoa). En effet, il nous semble que dans un espace aussi réduit où se trouvent tant de musées (Artium, Oteiza, Beaux-Arts de Bilbo, Guggenheim…), de centres d'art (Uharte-zentroa, Tabakalera, Bilbaoarte…), de salles publiques et privées (Didam, Zitadela, Bastero, Portalea, Ospitalea, fondations) galeries traditionnelles ou d'artistes… avec tant de programmations et d'œuvres d'artistes visibles, la visualisation de cet ensemble n'est pas facile. Nous avons créé ce portail pour aider à remédier à ce manque.

Artekaria

Le réseau des artistes professionnel.le.s d'Euskal Herria

Zapart a pour objectif de mettre en réseau, de promouvoir le travail et de défendre les droits des artistes professionnel.le.s vivant et travaillant en Euskal Herri (sur les six territoires historiques que sont Araba, Bizkaia, Gipuzkoa, Lapurdi, Nafarroa et Zuberoa).