artekaria

Euskal Herriko
Artearen ataria

aktualitatea

Daniel Spoerri, "zepo-margolanen" artista joan zaigu

Errealismo Berriaren figura ospetsu egin zen apairu hondarrak arte-lan mailara igaro zituenetik.

daniel-spoerri-zepo-margolanen-artista-joan-zaigu
Daniel Spoerri, Foire aux puces, 1984. Arg/ Bob Ramsak - piran café

13 de Noviembre 2024 | Jatorria: JournalDesArts

Louis Cane zendu eta ordu gutxira, 1960-1970 garaiko arte munduko artista nagusi bat, Daniel Spoerri, joan zaigu azaroaren 6 honetan, 94 urte zituela. Spoerri Eat Art lanekin egin zen ospetsu.

Errumaniako Galați herrian 1930ean sortu eta Suitzan hezi zen. Bertan Bernako Operako izar-dantzari izan zen eta ondotik taula-zuzendari, dekoratzaile eta antzerkilari ere. Han ezagutu zituen Jean Tinguely baita Fluxus-eko Robert Filliou, Dieter Roth eta Emmett Williams artistak ere. 1959an Parisen kokatu zen, Carcassonne hoteleko gelatxo batean eta hor hasi zen hatu merkatuan aurkitutako objektuekin lehen obrak osatzen. 1960an Errealista Berrien manifestua izenpetu zuen Pierre Restany-k eta Yves Klein-ek idatzirik, César, Jean Tinguely, Niki de Saint Phalle eta Martial Raysse-rekin batera, besteak beste.

Daniel Spoerri-ren arte-lan ezagunenak "zepo-margolanak" dira: apairu hondarrak dituzten mahaiak hormaren kontra bertikalean ezarrita, margolana bailitzan. Bertan jasotzen ditu mahai-zapia, mahaiko tresnak eta batez ere janari eta edari hondarrak, eta zigarreta muturrak mahaiari itsatsirik. Konposaketa ausazkoa da. Artistaren ekintza bakarra mahaia hormara eramatea izan da.

Daniel Spoerrik Eat Art-aren kontzeptua beste sorkuntza mota batzuei zabaldu zien. 1963an J Galeria "723 sukaldeko tresna" erakusketaz-kanpoko jatetxe bilakatu zuen. Artistak kritika egileei gomita luzatu zien berak prestatutako platerak zerbitza zitzaten, honela mahaietan "zepo-margolanak" osatuz, eta ondoren horman itsatsiko zirenak. Zenbait urte geroago, Düsseldorf-en Spoerri Jatetxea eta Düsseldorf-eko Eat Art Gallery sortu zituen 1968 eta 1972 artean. Arte-lan kolektiboez aparte, artistak bestelako objektuak ere egin ditu, hala nola "Arte-lan" deitura-zigilua daramaten jakiak eta ogi orez eginiko sorkuntzak.

Marcel Duchamp-en "ready-made"-ak eta margolari kubisten egunkarien "collageak" inspiraturik Daniel Spoerri-k honelako aipuan kokatzen du bere burua: "hirigintza, industria eta publizitate errealaren birziklatze poetikoa". Harentzat, objektuak ez dira gehiago ordezkatuak baizik eta aurkeztuak. "Ez nuen arterik egin nahi, erakutsi nahi nuen funtsean mahai bat ere artea bezalako zerbait dela" azaldu zuen elkarrizketa batean. Margolaritza figuratiboan lilura margoen nozioa ironiaz begiratzeko "deslilura margoak" sortu ditu. 1961ean "La Douche" (Dutxa): hitz-joko bisuala non erreka bat erakusten duen paisaia margolanean egiazko dutxa-burua ezartzen baitu.

Daniel Spoerri-ren lana ez da janarira mugatzen, nahiz eta bere obra osoan oso presente egon. Hainbat "objektu egoerak" finkatu zituen, -kutxak, kontsumo gaiak, objektu organikoagoak (hezurrak, burezurrak, panpinak)- 2020an Anne Barrault galeriako erakusketa batean, bere 90. urtebetetzearentzat. Pierre Restany arte kritikoak honela aipatzen ditu haren lanak: "ausa objektiboaren natura-hil integralak". Izatez, bere azken boladako lanetan natura-hilak nabarmen agertzen dira, bereziki Gorputz puskatuak (1991-1993), armaduraz, protesiz eta maskaraz osatutako horma konposizioa.

Frantziako Pompidou Zentroak erretrospektiba handia eskaini zion 1990an eta Nizako MAMAC-ek "Objektuen antzerkia" 2021-2022an. 1990 hasieran eskulturazko lorategi bat moldatu zuen Toscanan 1997an, gerora "Fondazione il giardino di Daniel Spoerri" bilakatuko zena. Bertan ikus ditzakegu bere eskulturak beste 55 artistaren ehun bat obren artean, hori guztia 16 hektareako eremu batean.


formaren-sintaxia

Formaren sintaxia

Maite Leyún

Nafarroako museoa (Iruñea, Nafarroa)

Desde el 14 de Mayo 2025
Al 22 de Marzo 2026

ardatza-neurtuz

Ardatza neurtuz

Exposición colectiva

Orconera-Lutxana (Barakaldo, Bizkaia)

Desde el 08 de Abril 2025
Al 29 de Junio 2025

irudiari-aurre-egitea

Irudiari aurre egitea

Chantal Akerman

Artium (Gasteiz, Araba)

Desde el 30 de Mayo 2025
Al 19 de Octubre 2025

nora-gondat-saritu-dute-hau-diseinu-lehiaketaren-zortzigarren-edizioan

Nora Gondat saritu dute HAU. Diseinu Lehiaketaren zortzigarren edizioan

| 13 de Junio 2025

Ontzitegia izan da edizio honetan tradizioa eta garaikidetasuna ongien uztartzeagatik aukeratutako objektua eta gaurtik aurrera, San Telmo Museoko gastrokultura gunean, ikusgai izango dira epaimahaiak aukeratutako 8 proiektuak; tartean, Nora Gondaten "BATU" irabazlea.

erdi-aroko-maisulanak

Erdi Aroko maisulanak

12 de Jun. | Haizea Barcenilla [BERRIA.eus]

Jesusek begi zabal handiz begiratzen digu, gazte eta bizarrik gabe. Zirkulu batean kokatuta dago eta horren kanpoan irudiak biderkatzen dira, beragandik mundua irradiatuko balitz bezala.

artium-museoak-josu-bilbaoren-h-erakusketa-aurkeztu-du

Artium Museoak Josu Bilbaoren 'h' erakusketa aurkeztu du

| 12 de Junio 2025

Erakusketa artistaren bi interes errepikakorren, espazioaren eta hizkuntzaren, inguruko hausnarketa da. Bilbaok museoko A2 aretoaren arkitekturan ere esku-hartu du. Erakusketa dela eta, Artium Museoak #Hitzak argitalpen-sailaren ale berri bat argitaratu du.

norberaren-erara

Norberaren erara

11 de Jun. | Garazi Ansa [BERRIA.eus]

'HELEN FRANKENTHALER: araurik gabe margotzen' | Non: Guggenheim museoan, Bilbon. | Noiz arte: Irailaren 28ra arte.

erroma-bulegoan

Erroma Bulegoan

05 de Jun. | Ismael Manterola Ispizua [BERRIA.eus]

Susana Talayero artistak Erromako esperientzia ekarri du Bilboko Bulegoa z/b-ren egoitzara. 60ko hamarkadatik gaur egunera arte emakumezko artistek antolatutako erakusketen ikerketa bultzatzea da Material Voices izeneko programaren helburua. Testuinguru horretan aurkeztu du Susana Talayerok Un fondo blanco que nunca estuvo limpio (Inoiz garbi egon ez zen hondo zuria) izenburua daraman erakusketa.

espazio-propio-bat

Espazio propio bat

05 de Jun. | Jone Rubio Mazkiaran [BERRIA.eus]

'Jostatuz, kontatu egiten dut ' | Artista: Mertxe Sueskun. | Non: Nafarroako Museoan (Iruñea). | Noiz arte: 2025eko irailaren 14ra arte.

Artekaria

El poratl del arte en Euskal Herria

Este es el portal creado por la red ZAPART. Con ARTEKARIA queremos dar visibilidad a la increíble riqueza artística e infraestructural de nuestro pequeño territorio vasco (Euskal Herri osoa). De hecho, nos parece que en un espacio tan reducido donde se encuentran tantos museos (Artium, Oteiza, Oteiza, Artes de Bilbo, Guggenheim…), centros de arte (Uharte-zentroa, Tabakalera, Bilbaoarte…), salas públicas y privadas (Didam, Zitadela, Bastero, Ospitalea, fondations), galería de arte tradicional o de artistas... con tantas programaciones y obras de artistas visibles, la visualización de este conjunto no es fácil. Hemos creado este portal para ayudar a resolver esta falta.

Artekaria

La red de l@s artist@s profesionales de Euskal Herria

Zapart tiene como objetivo conectar, promover el trabajo y defender los derechos de l@s artist@s profesionales que viven y trabajan en Euskal Herria (en los seis territorios historicos que son Araba, Bizkaia, Gipuzkoa, Lapurdi, Nafarroa y Zuberoa).