artekaria

Euskal Herriko
Artearen ataria

aktualitatea

Irudikatzearen boterea

'Paperezko inperio baten atlasa' | Artistak: Iratxe Jaio eta Klaas van Gorkum. | Non: San Telmo museoan, Donostian. | Noiz arte: uztailaren 28ra arte.

irudikatzearen-boterea
Klaas van Gorkum eta Iratxe Jaio, erakusketan. À‚©JON URBE / FOKU

16 de Marzo 2023 | Garazi Ansa [BERRIA.eus]

Gutxi izaten dira museo eta erakusketa aretoetan urtebetean mantentzen diren proiektu eta erakusketak —instituzioaren bildumarekin osatutako erakusketa iraunkorrak ez baldin badira behintzat—. Aldi baterako mostren etengabeko ibili frenetikoak gailentzen dira ia beti, eta denbora horien aurka doazen proposamen zenbait gustura hartzen da tarteka. Salbuespen horietakoa da San Telmo museoan gauzatzen den Museo Bikoitza programa.

Programa honen xedea San Telmo museoaren bildumara hainbat hurbilketa ahalbideratu eta irakurketa ezberdinak sortzean datza. Horretarako, urtero, urtebeteko epean artista gonbidatu bat izaten du instituzioak, haren funtsak ezagutu, haiekin lan egin eta ondorio gisara, arte ekoizpen berri bat gauzatzeko hitzarmenarekin, zeina ondoren, bildumaren parte bilakatuko den. Beste berezitasuna zera da, programan parte hartzen duten artistak, artistek berak aukeraturikoak direla, eta ez instituzioak. Hau da, gonbidatu berria, aurretik lanean aritutako artistak proposatzen du, kate gisako bat sortuz. Une honetan, seigarren edizioa da martxan, eta Hinrich Sachs da museoko bildumarekin lanean ari dena, Iratxe Jaio eta Klaas van Gorkumek egindako izendapenaren ostean. Horrek zera esan nahi du, aurten instituzioan erakusgai dagoen lana bikote honek sorturikoa dela: Paperezko inperio baten atlasa izeneko proiektua.

Proposamena bisitatzeko asmoa izanez gero, museoko ohiko aretoak alde batera utzi beharrean izango zara, San Telmoko kaperaren albo batean baitago instalatua, eta, zinez, hura baino leku egokiagorik nekez egon liteke museoan proiektuaren aurkezpenerako. Museoaren bildumari ez ezik, kaperako hormetako mihiseetan Josep M. Sertek irudikaturiko Euskal Herriaren iraganeko irudi idealizatuarekiko ikuspegi kritiko batez, euskaldunon iraganeko narrazioei ere beste erpin batetik eusteko balio baitu Jaio eta Van Gorkumen proiektuak: gure iragan kolonialari erreparatu eta hari buruz hausnartzekoa.

Bikotea San Telmoko mapen bildumetan oinarritu zen lana egiterako garaian, eta, izenburuak aipatzen duen moduan, mapek lurraldeak, inperioak eta koloniak irudikatu, sortu, materializatu eta gauzatzeko duten ahalmenaren inguruko gogoeta du ardatz. Haien bidez eraikitzen eta sortzen zituzten muga berriak, gerra odoltsuen bidez eskuraturiko lurraldeak irudikatuz, marraztuz eta izendapen berriak emanez. Mapak, azken finean, lurraldeez jabetzeko erabili izan diren tresna inperialak ere izan baitira.

Instalazio xume baina guztiz eraginkor baten bidez, Jaiok eta Van Gorkumek mapa historiko horietara garamatzate. Originalen gainean ikaragarrizko definizioz buruturiko grabaketen bidez, mapetan irudikaturiko lurraldeetan barrena murgiltzen gaituzte. Programa informatiko baten bidez, ausaz, zati ezberdinak proiektatzen dira orri zurizko liburu-atlas baten gainean, mantso-mantso, normalean arretarik jartzen ez dizkiegun arrasto eta zertzeladei kasu egiteko parada emanez: zuntz, kolore, ikur eta izenei. Mapak ezberdin ikusten dira; ezberdin ulertzen dira.

Hain zatikatua agertzen da guztia, hainbesteko hurbilpenarekin eta gertutasunarekin, mapetan lehenik eta behin egiten den hori burutzeko aukerarik ere ez duela ematen: kokatzekoa; zehazkiago begirada eta gorputza kokatzekoa. Nondik begiratzen dut eta nora ari naiz begira? Tarteka, kapritxozko moduan eta mezu ironiko gisara, Mira Por Vos izeneko artxipielagoaren izenen modukoak ateratzen dira. Irribarre egiten duzu, eta izen horiek erabiltzen dituzu zure burua birkokatzeko berriz ere ausazko atlasaren aurrean, zuri hitz egiten ariko balitzaizu bezala, ikusten ari zaren hori interpretatzeko gakoak emanez.

Jaiok eta Van Gorkumek maiz begiratzen diote iraganari beraien proiektuak taxutzerako garaian, bikaintasunez, begirada kritikoz, zorroztasunez eta azkartasunez. Hari begiratzeko, tresna eta zirrikitu berriak eskaintzen dizkigute, haietan murgildu eta orainari beste modu batez erreparatu ahal izateko. Eta proiektu hau ere ez da salbuespena izan. Serten mihiseek ere ez baitziruditen gauza bera esaten zutenik euskaldunon iraganari buruz, museoko itxiera orduak bertatik kanporatu eta kapera uzterakoan begiratu nituenean. Agian, bazen garaia.


ekoiztu-2024-i

Ekoiztu 2024 I

Exposición colectiva

Uharte Zentroa (Uharte, Nafarroa)

Desde el 15 de Noviembre 2024
Al 16 de Febrero 2025

submerso-imerso

Submerso Imerso

Vanessa Barragão

Cristina Enea fundazioa (Donostia, Gipuzkoa)

Desde el 26 de Septiembre 2024
Al 15 de Diciembre 2024

arthur-jafa

Arthur Jafa

Champ Lacombe galeria (Biarritz, Lapurdi)

Desde el 16 de Noviembre 2024
Al 16 de Enero 2025

berandu-gabiltza

Berandu gabiltza

07 de Nov. | Ismael Manterola Ispizua [BERRIA.eus]

Bilboko Guggenheim museoak zabaldu duen Hilma af Klint pintorearen erakusketa ikustean galdetu diot neure buruari noiz iritsiko den arte historiako eskuliburuetara artistaren lana.

artearen-unibertsaltasunik-ezaz

Artearen unibertsaltasunik ezaz

05 de Nov. | Haizea Barcenilla [BERRIA.eus]

Klasiko bat da: espero ez duzunean, berriz agertzen da artea unibertsala den ideia. Orain dela gutxi preziatzen dudan lankide bati entzun nion hitzaldi batean, eta berriz ere pentsatu nuen ez nengoela ados.

irudimenaren-askapenerako-oharrak

Irudimenaren askapenerako oharrak

24 de Oct. | Uxue Rey Gorraiz [BERRIA.eus]

Asteon ehun urte bete dira Andre Bretonek 'Manifestu surrealista' argitaratu zuenetik. Testu horretan, "logikaren eta moralaren diktadura deuseztatzeko" bide gisara definitu zuen surrealismoa, eta literaturari loturiko ideia iraultzaile mordoa jaso.

espetxe-zigorra-eman-diete-ekiloreei-eraso-egin-dieten-bi-aktibistei

Espetxe-zigorra eman diete Ekiloreei eraso egin dieten bi aktibistei

24 de Oct. | Jatorria: JournalDesArts

Hilabetetako espetxe-zigor betea ezarri diete bi ekintzaile ekologista britainiarrei. Bi militanteen zigorraren berri ukan eta ordu gutxira, Just Stop Oil-eko beste hiru ekintzailek National Gallery-ko Van Gogh-en bi Ekilore zipriztindu dituzte.

manifesta-15

Manifesta 15

24 de Oct. | Ismael Manterola Ispizua [BERRIA.eus]

2004an Donostian egin zenetik ez nuen aukerarik izan Manifesta berriz ikusteko. Manifesta delako elkarte pribatuaren asmoa Europako hiri ezberdinetan biurtekoak antolatzea da, bertako sare kulturalarekin batera.

Artekaria

El poratl del arte en Euskal Herria

Este es el portal creado por la red ZAPART. Con ARTEKARIA queremos dar visibilidad a la increíble riqueza artística e infraestructural de nuestro pequeño territorio vasco (Euskal Herri osoa). De hecho, nos parece que en un espacio tan reducido donde se encuentran tantos museos (Artium, Oteiza, Oteiza, Artes de Bilbo, Guggenheim…), centros de arte (Uharte-zentroa, Tabakalera, Bilbaoarte…), salas públicas y privadas (Didam, Zitadela, Bastero, Ospitalea, fondations), galería de arte tradicional o de artistas... con tantas programaciones y obras de artistas visibles, la visualización de este conjunto no es fácil. Hemos creado este portal para ayudar a resolver esta falta.

Artekaria

La red de l@s artist@s profesionales de Euskal Herria

Zapart tiene como objetivo conectar, promover el trabajo y defender los derechos de l@s artist@s profesionales que viven y trabajan en Euskal Herria (en los seis territorios historicos que son Araba, Bizkaia, Gipuzkoa, Lapurdi, Nafarroa y Zuberoa).