artekaria

Euskal Herriko
Artearen ataria

aktualitatea

Bi norabideko erakusleiho bat

'Donostia, moda-eszena' erakusketak XX. mende hasierako jantziak eta aberats giroa ditu ardatzean. Kutxa Fundazioaren Fototekako 120 argazki jarri dituzte ikusgai Kubo aretoan

bi-norabideko-erakusleiho-bat
Miren Arzallus Loroño komisarioa. Arg/ Kubo Kutxa

23 de Junio 2023 | Ainhoa Sarasola [BERRIA.eus]

XX. mendearen hasieran, udarik uda, burgesiaren eta aristokraziaren opor gune nagusietako bat bilakatu zen Donostia. Goi joskintzako piezarik berrienak eta dotoreenak soinean zituztela ibili ohi ziren jende haiek denak, eta, hala, Miarritzerekin (Lapurdi) batera, hiria modaren erdiguneetako bat ere bihurtu zen nazioartean. Kalean, hondartzan, kirol ikuskizunetan, dantzaldietan... edonon topatzen zuten aukera beren jantziak erakusteko. Baita besteenak ikusteko ere. Bi norabideko erakusleihoa zen, beraz, Donostia garai hartan. "Modak funtsezko rola jokatzen zuen harreman sozialetan, ikusteko eta ikusia izateko hiri modernoetako dinamika hartan", Miren Arzalluz Loroñoren hitzetan. Modak gizarte hartan izan zuen garrantzia aztertzeko, orduko janzkerak zein aberats giroa agertzen dituzten argazkiak bildu dituzte Donostia, moda-eszena erakusketan, Arzalluzen gidaritzapean. Urriaren 15era arte egongo dira ikusgai, Kubo-Kutxa aretoan; bitarte horretan, hainbat jarduera osagarri ere izango dira.

Kutxa Fundazioaren Fototekak 50 urte bete ditu, eta urteurrenaren harira osatu dute erakusketa. Bildumak dituen 1,5 milioi argazkietatik 120 hautatu dituzte. Hain zuzen, 1973an, Udal Aurrezki Kutxak, Photo Carte eta Foto Marin Donostiako argazki denden funtsak erosi zituen, eta bi bilduma horietakoak dira ikusgai jarri dituzten guztiak, orduko bizitzaren lekukotasuna ematen dutenak.

Komisario lanetan Arzalluz aritu da; historialaria, ikertzailea eta Cristobal Balentziaga jostunaren figuran aditu nagusietakoa, gaur egun Palais Galliera Parisko Modaren Museoa zuzentzen du. Erakusketa egiteko ideia 2016an sortu zitzaien antolatzaileei, Arzalluzek Donostian emandako hitzaldi baten harira. "Mirenek ondo ezagutzen zituen gure funtsak, bere ikerketetan jada erabili zituelako. Eta argi ikusi genuen erakusketa honen potentziala", adierazi du Ane Abaldek, Kutxa Fundazioko Arte eta Ondare zuzendariak.

Funts horietan berriz murgildu zen Arzalluz, eta "hustuketa lan bat" egin ostean, 1.600 irudi hautatu zituen lehenik, eta 120rekin geratu zen azkenean. Zein asmo izan duen argi azaldu du: "Hau ez da ez nostalgia ariketa bat, ez garai hartako modaren deskribapen bat. Saiatu gara esplikatzen testuinguru hartan zer neurrira arte izan zen moda izugarri inportantea, ezinbestekoa, bai euskal kostaldea eta Donostia nazioarteko aisialdi gune bat bilakatzeko bide horretan, bai hirian gertatzen ziren harreman sozialetan eta bizitza kultural eta ekonomikoan".

Eszena eta azpi-eszenak

Komisarioak azaldu duenez, bereziki Lehen Mundu Gerrako urteetan, beren bezeroei segika, Europako moda etxe askok aukeratu zuten euskal kostaldea beren dendak jarri eta modari lotutako jarduerak antolatzeko. Hala, hiriko bizilagun eta denda ugarik ere arlo horretan lan egitera jo zuten, emakumeek bereziki. Haiek dira protagonista aretoaren lehen gunean: Modistak eta sastreak. Ofizioa eta bikaintasuna izenburupean, andrazko sastreak, kapelagileak, probatzaileak, brodatzaileak, oihal ebakitzaileak eta beste ageri dira argazkietan.

Aretoan barneratu ahala, beste bost ataletan antolatu ditu komisarioak irudiak. Eszenatoki nagusi bateko azpi-eszenak balira bezala, hain zuzen. Hondartza-eszenak. Estilo eta askatasuna atalean, Kontxako irudiak dira nagusi, eta bainurako arropen bilakaeraren lekuko dira horietako asko. Izan ere, andreen bainujantzia asko aldatu zen 1914. urte inguruan, gizonek janzten zutenaren antzekoa zen maillota erabiltzen hasi baitziren hainbat emakume.

Hiri-eszenak. Ikustea eta ikusia izatea atalean, hiriko beste espazio publiko batzuk ikus litezke: hotelak, jatetxeak, dendak, kafetegiak, pasealekuak, antzokiak... Jendeak beren jantziak erakusteko agertoki zirenak. Baita zaldi lasterketak Lasarte-Oriako hipodromoan nahiz zezenketak Txofreko plazan ere, erakusketako beste atal batean ageri denez.

Ariketa fisikoa egiteko diseinatutako arropa ere modaren parte bihurtu zen urte haietan, Eliteko kirolak. Erosotasuna eta 'sport' moda izenburupean bildu dituzten argazkiek erakusten dutenez. Halaber, hiriko kultur programazioaren berri ematen dute Bizitza soziala. Luxua eta sofistikazioa ataleko irudiek, baita ekitaldi horietarako janzkeren berri ere.

Erakusketaren katalogo bat ere osatu dute, Arzalluzen testuekin.

donostia-moda-eszena

Donostia, Moda-eszena

Fondo fotográfico de Kutxa Fundazioa

Kubo Kutxa aretoa (Donostia, Gipuzkoa)

Desde el 22 de Junio 2023
Al 15 de Octubre 2023


paper-cuts

Paper cuts

Stephen Webb

Loiola Kultur Etxea (Donostia, Gipuzkoa)

Desde el 20 de Diciembre 2024
Al 20 de Febrero 2025

bareback

Bareback

Xara Agirre, Arantza Elejabeitia, Idoia Leache

Kulturate (Arrasate, Gipuzkoa)

Desde el 22 de Noviembre 2024
Al 21 de Diciembre 2024

ilargia-uretan

Ilargia uretan

Nafarroako museoa (Iruñea, Nafarroa)

Desde el 21 de Junio 2024
Al 23 de Febrero 2025

fernando-perezek-azkuna-zentroko-zuzendaritza-utzi-du

Fernando Perezek Azkuna zentroko zuzendaritza utzi du

13 de Dic. | Itziar Ugarte Irizar [BERRIA.eus]

Bilboko zentroak ohar bidez jakinarazi duenez, Perezek "borondatez" egin dio uko karguari. Dena den, hainbat komunikabidek azken asteotan aipatu dute tirabirak izan direla Bilboko Udalaren eta zentroko zuzendaritzaren artean.

rodriguez-eta-perez

Rodriguez eta Perez

13 de Dic. | Haizea Barcenilla [BERRIA.eus]

Perezek dimisioa eman zuen egunean entzun nuen Caixabank dela [espainiar] estatuan etxebizitza gehien dituen enpresa. Gure herrian, eta Guggenheim efektuaren ondorioz, balio propioak zituen alderdi baliotsua izatetik zerbitzuak elikatu behar dituen tresna ekonomiko izatera pasatu da kultura.

isilpeko-lapurreta

Isilpeko lapurreta

13 de Dic. | Haizea Barcenilla [BERRIA.eus]

Google irekitzerakoan zerrendatzen zaizkidan ausazko berrien artean agertu zitzaidan SER irratiarena: tentsioa omen dago Azkuna zentroko zuzendaritzaren eta Bilboko Udalaren artean La Caixa fundazioaren proiektu baten harira.

sorkuntzari-ate-irekiak-tabakaleran

Sorkuntzari ate irekiak, Tabakaleran

| 11 de Diciembre 2024

Tabakalerak sorkuntza sustatzeko egiten duen lana ezagutzeko aukera emango duen asteburuan murgiltzera gonbidatu nahi ditu herritarrak. Ate irekien jardunaldiak abenduaren 13an eta 14an izango dira eta, besteak beste, artisten estudioak, tailerrak, hitzaldiak, proiekzioak eta kontzertuak izango dira.

epika

Epika

04 de Dic. | Ismael Manterola Ispizua [BERRIA.eus]

Ez dira lirikarako garaiak. Denak zirraragarria eta ikusgarria izan behar du, nahiz eta segundo gutxi iraun. Aurreko astean graduazio ekitaldiei buruz hitz egiterakoan konturatu nintzen emozioak ukitzeko gauzak eskatzen ditugula.

inigo-garces-hautatua-izan-da-uharte-zentroaren-eskola-lurraldea-2024-25erako

Iñigo Garcés hautatua izan da Uharte Zentroaren Eskola Lurraldea 2024-25erako

| 4 de Diciembre 2024

Eskola Lurraldeak 2024-25 ikasturterako deialdiaren ebazpena Iñigo Garcésen proiektuaren aldeko izan da. Egitasmoa hiru ardatz nagusitan oinarritzen da: etnobotanika, landare autoktonoen azterketa; soinua, murmurioen eta musikaren esplorazio artistikoa; eta serigrafia naturala, tindagai naturalak inprimatzeko erabiliz.

artium-museoak-juncal-ballestin-artxiboa-plazaratu-du-artistaren-dokumentu-ondareari-buruzko-argitalpena

Artium Museoak 'Juncal Ballestín. Artxiboa' plazaratu du, artistaren dokumentu-ondareari buruzko argitalpena

| 3 de Diciembre 2024

Liburuan Juncal Ballestini buruzko eskuizkribuak eta testuak erreproduzitu dira, baita Marta Gonzálezekin batera bitxien diseinuan egindako lanei, diseinu grafikoari, espazio eszenikoari eta obra publikorako proiektuei buruzko dokumentazio grafiko zabala ere. Juncal Ballestín Artxiboa Anesvad Fundazioak Artium Museoari dohaintzan emandako artistaren ondarearen parte da.

kolono-europarrek-afrikan-lapurturiko-500-000-artelanak-itzultzeko-ariketa-nekeza

Kolono europarrek Afrikan lapurturiko 500.000 artelanak itzultzeko ariketa nekeza

02 de Dic. | Jenofa Berhokoirigoin [ARGIA.eus]

Azaroaren 4an itzuli die Frantziak benindarrei Katakle errege-aulkia, duela 132 urteko triskantzan frantses kolonoek lapurtu zietena. Memoriaren, aitortzaren eta ondare kulturalaren izenean, Europan zehar dituzten lapurtutako 500.000 objektuak berreskuratu nahi dituzte Afrikako herriek.

Artekaria

El poratl del arte en Euskal Herria

Este es el portal creado por la red ZAPART. Con ARTEKARIA queremos dar visibilidad a la increíble riqueza artística e infraestructural de nuestro pequeño territorio vasco (Euskal Herri osoa). De hecho, nos parece que en un espacio tan reducido donde se encuentran tantos museos (Artium, Oteiza, Oteiza, Artes de Bilbo, Guggenheim…), centros de arte (Uharte-zentroa, Tabakalera, Bilbaoarte…), salas públicas y privadas (Didam, Zitadela, Bastero, Ospitalea, fondations), galería de arte tradicional o de artistas... con tantas programaciones y obras de artistas visibles, la visualización de este conjunto no es fácil. Hemos creado este portal para ayudar a resolver esta falta.

Artekaria

La red de l@s artist@s profesionales de Euskal Herria

Zapart tiene como objetivo conectar, promover el trabajo y defender los derechos de l@s artist@s profesionales que viven y trabajan en Euskal Herria (en los seis territorios historicos que son Araba, Bizkaia, Gipuzkoa, Lapurdi, Nafarroa y Zuberoa).