artekaria

Euskal Herriko
Artearen ataria

aktualitatea

Bi norabideko erakusleiho bat

'Donostia, moda-eszena' erakusketak XX. mende hasierako jantziak eta aberats giroa ditu ardatzean. Kutxa Fundazioaren Fototekako 120 argazki jarri dituzte ikusgai Kubo aretoan

bi-norabideko-erakusleiho-bat
Miren Arzallus Loroño komisarioa. Arg/ Kubo Kutxa

23 de Junio 2023 | Ainhoa Sarasola [BERRIA.eus]

XX. mendearen hasieran, udarik uda, burgesiaren eta aristokraziaren opor gune nagusietako bat bilakatu zen Donostia. Goi joskintzako piezarik berrienak eta dotoreenak soinean zituztela ibili ohi ziren jende haiek denak, eta, hala, Miarritzerekin (Lapurdi) batera, hiria modaren erdiguneetako bat ere bihurtu zen nazioartean. Kalean, hondartzan, kirol ikuskizunetan, dantzaldietan... edonon topatzen zuten aukera beren jantziak erakusteko. Baita besteenak ikusteko ere. Bi norabideko erakusleihoa zen, beraz, Donostia garai hartan. "Modak funtsezko rola jokatzen zuen harreman sozialetan, ikusteko eta ikusia izateko hiri modernoetako dinamika hartan", Miren Arzalluz Loroñoren hitzetan. Modak gizarte hartan izan zuen garrantzia aztertzeko, orduko janzkerak zein aberats giroa agertzen dituzten argazkiak bildu dituzte Donostia, moda-eszena erakusketan, Arzalluzen gidaritzapean. Urriaren 15era arte egongo dira ikusgai, Kubo-Kutxa aretoan; bitarte horretan, hainbat jarduera osagarri ere izango dira.

Kutxa Fundazioaren Fototekak 50 urte bete ditu, eta urteurrenaren harira osatu dute erakusketa. Bildumak dituen 1,5 milioi argazkietatik 120 hautatu dituzte. Hain zuzen, 1973an, Udal Aurrezki Kutxak, Photo Carte eta Foto Marin Donostiako argazki denden funtsak erosi zituen, eta bi bilduma horietakoak dira ikusgai jarri dituzten guztiak, orduko bizitzaren lekukotasuna ematen dutenak.

Komisario lanetan Arzalluz aritu da; historialaria, ikertzailea eta Cristobal Balentziaga jostunaren figuran aditu nagusietakoa, gaur egun Palais Galliera Parisko Modaren Museoa zuzentzen du. Erakusketa egiteko ideia 2016an sortu zitzaien antolatzaileei, Arzalluzek Donostian emandako hitzaldi baten harira. "Mirenek ondo ezagutzen zituen gure funtsak, bere ikerketetan jada erabili zituelako. Eta argi ikusi genuen erakusketa honen potentziala", adierazi du Ane Abaldek, Kutxa Fundazioko Arte eta Ondare zuzendariak.

Funts horietan berriz murgildu zen Arzalluz, eta "hustuketa lan bat" egin ostean, 1.600 irudi hautatu zituen lehenik, eta 120rekin geratu zen azkenean. Zein asmo izan duen argi azaldu du: "Hau ez da ez nostalgia ariketa bat, ez garai hartako modaren deskribapen bat. Saiatu gara esplikatzen testuinguru hartan zer neurrira arte izan zen moda izugarri inportantea, ezinbestekoa, bai euskal kostaldea eta Donostia nazioarteko aisialdi gune bat bilakatzeko bide horretan, bai hirian gertatzen ziren harreman sozialetan eta bizitza kultural eta ekonomikoan".

Eszena eta azpi-eszenak

Komisarioak azaldu duenez, bereziki Lehen Mundu Gerrako urteetan, beren bezeroei segika, Europako moda etxe askok aukeratu zuten euskal kostaldea beren dendak jarri eta modari lotutako jarduerak antolatzeko. Hala, hiriko bizilagun eta denda ugarik ere arlo horretan lan egitera jo zuten, emakumeek bereziki. Haiek dira protagonista aretoaren lehen gunean: Modistak eta sastreak. Ofizioa eta bikaintasuna izenburupean, andrazko sastreak, kapelagileak, probatzaileak, brodatzaileak, oihal ebakitzaileak eta beste ageri dira argazkietan.

Aretoan barneratu ahala, beste bost ataletan antolatu ditu komisarioak irudiak. Eszenatoki nagusi bateko azpi-eszenak balira bezala, hain zuzen. Hondartza-eszenak. Estilo eta askatasuna atalean, Kontxako irudiak dira nagusi, eta bainurako arropen bilakaeraren lekuko dira horietako asko. Izan ere, andreen bainujantzia asko aldatu zen 1914. urte inguruan, gizonek janzten zutenaren antzekoa zen maillota erabiltzen hasi baitziren hainbat emakume.

Hiri-eszenak. Ikustea eta ikusia izatea atalean, hiriko beste espazio publiko batzuk ikus litezke: hotelak, jatetxeak, dendak, kafetegiak, pasealekuak, antzokiak... Jendeak beren jantziak erakusteko agertoki zirenak. Baita zaldi lasterketak Lasarte-Oriako hipodromoan nahiz zezenketak Txofreko plazan ere, erakusketako beste atal batean ageri denez.

Ariketa fisikoa egiteko diseinatutako arropa ere modaren parte bihurtu zen urte haietan, Eliteko kirolak. Erosotasuna eta 'sport' moda izenburupean bildu dituzten argazkiek erakusten dutenez. Halaber, hiriko kultur programazioaren berri ematen dute Bizitza soziala. Luxua eta sofistikazioa ataleko irudiek, baita ekitaldi horietarako janzkeren berri ere.

Erakusketaren katalogo bat ere osatu dute, Arzalluzen testuekin.

donostia-moda-eszena

Donostia, Moda-eszena

Fondo fotográfico de Kutxa Fundazioa

Kubo Kutxa aretoa (Donostia, Gipuzkoa)

Desde el 22 de Junio 2023
Al 15 de Octubre 2023


ukitu

Ukitu

Maider López

Tabakalera (Donostia, Gipuzkoa)

Desde el 24 de Octubre 2025
Al 07 de Febrero 2026

araurik-gabe-margotzen

Araurik gabe margotzen

Helen Frankenthaler

Guggenheim Bilbao (Bilbo, Bizkaia)

Desde el 11 de Abril 2025
Al 28 de Septiembre 2025

grekotik-zuloagara

Grekotik Zuloagara

Arte Ederren Bilboko Museoa (Bilbo, Bizkaia)

Desde el 01 de Abril 2025
Al 25 de Septiembre 2025

hiri-baten-barneko-bederatzi-hiri

Hiri baten barneko bederatzi hiri

12 de Jul. | Iñigo Astiz [BERRIA.eus]

Pedro G. Romero artistak Sevilla ardatz duen bederatzi bideoko instalazioa zabaldu du Bilboko Arte Ederren Museoan. Flamenkoaren munduari lotutako bederatzi pertsonak hirian emandako paseo mutu bana biltzen du pieza bakoitzak.

errealismo-figuratiboak-batuta

Errealismo figuratiboak batuta

10 de Jul. | Iraia Vieira Gil [BERRIA.eus]

Arte klasikoaren bostehun urteko historia laburbiltzen duen pintura erakusketa bat jarri du BBVAk Bilboko San Nikolas jauregian. 39 obra dira, eta Van Dycken, Goyaren eta Zuloagaren lanak daude tartean. Urriaren 12ra arte egongo da zabalik.

txomin-olabarri-izango-da-azkuna-zentroko-zuzendaria

Txomin Olabarri izango da Azkuna zentroko zuzendaria

07 de Jul. | Edurne Begiristain [BERRIA.eus]

Azkuna zentroko administrazio kontseiluak gaur hartu du erabakia. Legarreta Bizkaia Arenako zuzendari izan da 2010etik, eta Fernando Perezek utzitako tokia beteko du.

abian-da-jai-jardun-artistikoen-instituaren-ikasketa-programaren-seigarren-edizioa

Abian da JAI Jardun Artistikoen Instituaren ikasketa programaren seigarren edizioa

| 7 de Julio 2025

Tabakalerak eta Artium Museoak Oteiza Museoarekin lankidetzan antolaturiko programa honen helburua arte garaikidearen arloan ikerketa, ekoizpena eta lan kritikoa sustatzea da. Jardunak ezagutzaren ekoizpenaren eta haren transmisioaren arteko loturan sakondu nahi du, prestakuntza-prozesuan dauden artisten eta nazioarteko profesionalen arteko trukerako gune bat sortuz

naturarekin-elkarlanean-sortutako-obrak

Naturarekin elkarlanean sortutako obrak

28 de Jun. | Amaia Jimenez Larrea [BERRIA.eus]

Hlynur Palmason zinemagile islandiarraren lehenengo erakusketa ondu dute Donostiako Tabakaleran; irailaren 28ra arte egongo da ikusgai. Egileak sortuak zituen ikus-entzunezko lanetarako erabilitako materialez osatuta dago.

bizitzaren-erraiak

Bizitzaren erraiak

25 de Jun. | Garazi Ansa [BERRIA.eus]

Chiharu Shiota. 'My house is your house' | Non: Azkuna zentroan, Bilbon. | Noiz arte: Irailaren 28ra arte.

Artekaria

El poratl del arte en Euskal Herria

Este es el portal creado por la red ZAPART. Con ARTEKARIA queremos dar visibilidad a la increíble riqueza artística e infraestructural de nuestro pequeño territorio vasco (Euskal Herri osoa). De hecho, nos parece que en un espacio tan reducido donde se encuentran tantos museos (Artium, Oteiza, Oteiza, Artes de Bilbo, Guggenheim…), centros de arte (Uharte-zentroa, Tabakalera, Bilbaoarte…), salas públicas y privadas (Didam, Zitadela, Bastero, Ospitalea, fondations), galería de arte tradicional o de artistas... con tantas programaciones y obras de artistas visibles, la visualización de este conjunto no es fácil. Hemos creado este portal para ayudar a resolver esta falta.

Artekaria

La red de l@s artist@s profesionales de Euskal Herria

Zapart tiene como objetivo conectar, promover el trabajo y defender los derechos de l@s artist@s profesionales que viven y trabajan en Euskal Herria (en los seis territorios historicos que son Araba, Bizkaia, Gipuzkoa, Lapurdi, Nafarroa y Zuberoa).