artekaria

Euskal Herriko
Artearen ataria

aktualitatea

Idatziaren botere sinbolikoa

Zorion handia ekarri digu Irulegiko Eskuak euskara maite dugun guztioi, baina arte historialarioi poz bikoitza eragin digu. Nola ez, gure hizkuntzan topatu den lehen hitza artelan batean egonik? Dagokion izenaz deitu behar baitiogu objektu eder horri: Irulegiko Eskua artelan bat da, eta zehaztu beharra dago, gainera, testua ez dela artelanaren gainean idatzitako testu bat, artelanaren parte baizik.

idatziaren-botere-sinbolikoa

23 de Noviembre 2022 | Haizea Barcenilla [BERRIA.eus]

Hasieratik izan da agerikoa testua ulertu nahi badugu objektua ulertu behar dugula. Sorioneku hitzak zentzu argia hartzen du eskua objektu apotropaiko gisa azaltzen bazaigu, alegia, babes funtzioa zuen objektu sinboliko gisa. Hurrengo hitzak deszifratzen arituko diren hizkuntzalariei lagungarria izango zaie izaera hori ezagutzea, esanahira hurbiltzeko pistak eskaini ditzakeelako. Izan ere, testua eta irudia, forma eta edukia, bat dira objektu honetan: artelana sortzen duten elementu banaezinak. Testuak ez du irudiaren funtzioa deskribatzen, beraz: bere balio sinboliko eta magikoa osatu eta indartzen du.

Elkartze hau ulertzeko, Antzinaroko beste artelan batzuei so egitea komeni da. Hain zuzen ere, Mesopotamian eta Egipton sortu zenetik, idazkerak irudiarekin bat egin zuen artelanetan. Egiptoren kasuan testuaren eta irudiaren arteko loturak ezin zuzenagoak ziren, hieroglifoak irudiak ere bazirelako. Baina idazkera zeinu abstraktuek osatzen zutenean ere, Mesopotamiako kuneiformean bezala, irakurtzen ez zekitenentzat (hots, gizartearen gehiengo handienarentzat) idatziak mezu misteriotsuz beteriko irudi sinbolikoak ziren, irudi figuratiboekin elkartuta ikusten zirenak gehienetan.

Antzinako gizarte hauetan arteak izaera magikoa zuen, hau da, zerbait irudikatzen zenean, arima ematen zitzaiola uste zuten; faraoien eskulturetan, esaterako, irudikatuen arima gordetzen omen zen. Irudiaren indar magiko hau ulergaitza egiten zaionari, imajina dezala zer sentituko zukeen maite duen pertsona baten argazki baten begiak zulatzean, eta K.a. I. mendeko gizakiarengandik hurbil aurkituko da. Bada, irudikapen hori, irudiaz gain, idatziaren bitartez egin zitekeen orobat; eskulturetan ez ezik, faraoien arimak bere izen idatzian ere bazirauen, gordailu magiko batean legez.

Irulegiko Eskua sistema artistiko-magiko horren eredu bat da, zalantzarik gabe. Irudia eta idatzia esparru sinboliko berberean uztartzen dituen artelana da, mundu arruntetik gaindi dauden indarrei dei egiten diena, hauek erakartzeko nahian. Ikusten zuen jende gehiena ez zen testua irakurtzeko gai izango, baina eskuaren botere sinbolikoa argi ulertuko zuen. Eta paradoxikoki, beharbada ez gaude gure arbasoengandik hain urrun: guk ere testuaren gehiena irakurtzeko arazoak ditugu, baina ulertu, argi ulertzen dugu artelanaren botere sinbolikoa.


espazioaren-anatomia

Espazioaren anatomia

Maria Helena Vieira da Silva

Guggenheim Bilbao (Bilbo, Bizkaia)

Desde el 16 de Octubre 2025
Al 22 de Febrero 2026

h

H

Josu Bilbao

Artium (Gasteiz, Araba)

Desde el 30 de Mayo 2025
Al 30 de Noviembre 2025

bogolanfiniaren-herentzia

Bogolanfiniaren herentzia.

Maliko emakumeen ondarea

Palacio Kondestable jauregia (Iruñea, Nafarroa)

Desde el 05 de Noviembre 2025
Al 11 de Enero 2026

topaketen-dardara-artistikoa-iraunaraztea

Topaketen dardara artistikoa iraunaraztea

16 de Nov. | Uxue Rey Gorraiz [BERRIA.eus]

Iazko Iruñeko Topaketetan plazaratutako gogoeta artistikoetan inspiratutako sei obra jarri dituzte ikusgai Baluarten, gune hori pentsamendurako eta sorkuntzarako "erresonantzia kaxa" bihurtzeko asmoz. Erakusketa azaroaren 29ra arte izanen da ikusgai.

erakusketa-integratzailea

Erakusketa integratzailea

14 de Nov. | Ismael Manterola Ispizua [BERRIA.eus]

Gutxien espero duzun erakusketak generoaren parekidetasun aldetik egokia izateagatik harritzen zaitu. Ezusteko polita izan nuen Bartzelonako Miró Fundazioan ikusgai dagoen Miró eta Estatu Batuak erakusketa bisitatzerakoan.

ez-dakizuna-egitea-ez-dakizunarekin

Ez dakizuna egitea, ez dakizunarekin

14 de Nov. | Iñigo Astiz [BERRIA.eus]

Azken bost urteetan sortutako eskulturak bildu ditu Angel Bados artistak Bilboko Carreras Mugica galerian. Jorge Oteizaren oihartzuna eta Europako artea ez ezik, arabiar kultura ere izan du sorkuntzarako solaskide.

firenzek-fra-angelicoren-birbalorazioa-proposatzen-du

Firenzek Fra Angelicoren birbalorazioa proposatzen du

12 de Nov. | Olivier Tosseriren artikulutik itzulia [JdA]

Italiako azken hirurogeita hamar urteetan egin den lehen atzera begirako erakusketak baieztatzen du fraide margolariari Berpizkundeko iraultza artistikoan egotzitako rola.

alfonbretan-kontatutako-gerra

Alfonbretan kontatutako gerra

07 de Nov. | Enekoitz Telleria Sarriegi [BERRIA.eus]

Erakusketa berezi bat jarri dute Donostiako Nomada dendan: ‘Balak ehuntzen, bakea amesten'. Afganistango emakumeek ehotako alfonbrak dira: tankeak, hegazkinak, misilak eta granadak dituzte apaingarri gisa.

Artekaria

El poratl del arte en Euskal Herria

Este es el portal creado por la red ZAPART. Con ARTEKARIA queremos dar visibilidad a la increíble riqueza artística e infraestructural de nuestro pequeño territorio vasco (Euskal Herri osoa). De hecho, nos parece que en un espacio tan reducido donde se encuentran tantos museos (Artium, Oteiza, Oteiza, Artes de Bilbo, Guggenheim…), centros de arte (Uharte-zentroa, Tabakalera, Bilbaoarte…), salas públicas y privadas (Didam, Zitadela, Bastero, Ospitalea, fondations), galería de arte tradicional o de artistas... con tantas programaciones y obras de artistas visibles, la visualización de este conjunto no es fácil. Hemos creado este portal para ayudar a resolver esta falta.

Artekaria

La red de l@s artist@s profesionales de Euskal Herria

Zapart tiene como objetivo conectar, promover el trabajo y defender los derechos de l@s artist@s profesionales que viven y trabajan en Euskal Herria (en los seis territorios historicos que son Araba, Bizkaia, Gipuzkoa, Lapurdi, Nafarroa y Zuberoa).