artekaria

Euskal Herriko
Artearen ataria

aktualitatea

Idatziaren botere sinbolikoa

Zorion handia ekarri digu Irulegiko Eskuak euskara maite dugun guztioi, baina arte historialarioi poz bikoitza eragin digu. Nola ez, gure hizkuntzan topatu den lehen hitza artelan batean egonik? Dagokion izenaz deitu behar baitiogu objektu eder horri: Irulegiko Eskua artelan bat da, eta zehaztu beharra dago, gainera, testua ez dela artelanaren gainean idatzitako testu bat, artelanaren parte baizik.

idatziaren-botere-sinbolikoa

2022ko Azaroaren 23a | Haizea Barcenilla [BERRIA.eus]

Hasieratik izan da agerikoa testua ulertu nahi badugu objektua ulertu behar dugula. Sorioneku hitzak zentzu argia hartzen du eskua objektu apotropaiko gisa azaltzen bazaigu, alegia, babes funtzioa zuen objektu sinboliko gisa. Hurrengo hitzak deszifratzen arituko diren hizkuntzalariei lagungarria izango zaie izaera hori ezagutzea, esanahira hurbiltzeko pistak eskaini ditzakeelako. Izan ere, testua eta irudia, forma eta edukia, bat dira objektu honetan: artelana sortzen duten elementu banaezinak. Testuak ez du irudiaren funtzioa deskribatzen, beraz: bere balio sinboliko eta magikoa osatu eta indartzen du.

Elkartze hau ulertzeko, Antzinaroko beste artelan batzuei so egitea komeni da. Hain zuzen ere, Mesopotamian eta Egipton sortu zenetik, idazkerak irudiarekin bat egin zuen artelanetan. Egiptoren kasuan testuaren eta irudiaren arteko loturak ezin zuzenagoak ziren, hieroglifoak irudiak ere bazirelako. Baina idazkera zeinu abstraktuek osatzen zutenean ere, Mesopotamiako kuneiformean bezala, irakurtzen ez zekitenentzat (hots, gizartearen gehiengo handienarentzat) idatziak mezu misteriotsuz beteriko irudi sinbolikoak ziren, irudi figuratiboekin elkartuta ikusten zirenak gehienetan.

Antzinako gizarte hauetan arteak izaera magikoa zuen, hau da, zerbait irudikatzen zenean, arima ematen zitzaiola uste zuten; faraoien eskulturetan, esaterako, irudikatuen arima gordetzen omen zen. Irudiaren indar magiko hau ulergaitza egiten zaionari, imajina dezala zer sentituko zukeen maite duen pertsona baten argazki baten begiak zulatzean, eta K.a. I. mendeko gizakiarengandik hurbil aurkituko da. Bada, irudikapen hori, irudiaz gain, idatziaren bitartez egin zitekeen orobat; eskulturetan ez ezik, faraoien arimak bere izen idatzian ere bazirauen, gordailu magiko batean legez.

Irulegiko Eskua sistema artistiko-magiko horren eredu bat da, zalantzarik gabe. Irudia eta idatzia esparru sinboliko berberean uztartzen dituen artelana da, mundu arruntetik gaindi dauden indarrei dei egiten diena, hauek erakartzeko nahian. Ikusten zuen jende gehiena ez zen testua irakurtzeko gai izango, baina eskuaren botere sinbolikoa argi ulertuko zuen. Eta paradoxikoki, beharbada ez gaude gure arbasoengandik hain urrun: guk ere testuaren gehiena irakurtzeko arazoak ditugu, baina ulertu, argi ulertzen dugu artelanaren botere sinbolikoa.


irati-gorostidi

Irati Gorostidi

Tabakalera (Donostia, Gipuzkoa)

2025eko Irailaren 11etik
2026ko Urtarrilaren 25era

genesis

Genesis

Nisa Goiburu

Sakana (Donostia, Gipuzkoa)

2025eko Urriaren 03tik
2025eko Azaroaren 27ra

ufotofu

UFOTOFU

Alexandra Metcalf

Champ Lacombe galeria (Biarritz, Lapurdi)

2025eko Irailaren 13tik
2025eko Azaroaren 16ra

espazioaren-anatomia

Espazioaren anatomia

Maria Helena Vieira da Silva

Guggenheim Bilbao (Bilbo, Bizkaia)

2025eko Urriaren 16tik
2026ko Otsailaren 22ra

topaketen-dardara-artistikoa-iraunaraztea

Topaketen dardara artistikoa iraunaraztea

Aza. 16 | Uxue Rey Gorraiz [BERRIA.eus]

Iazko Iruñeko Topaketetan plazaratutako gogoeta artistikoetan inspiratutako sei obra jarri dituzte ikusgai Baluarten, gune hori pentsamendurako eta sorkuntzarako "erresonantzia kaxa" bihurtzeko asmoz. Erakusketa azaroaren 29ra arte izanen da ikusgai.

erakusketa-integratzailea

Erakusketa integratzailea

Aza. 14 | Ismael Manterola Ispizua [BERRIA.eus]

Gutxien espero duzun erakusketak generoaren parekidetasun aldetik egokia izateagatik harritzen zaitu. Ezusteko polita izan nuen Bartzelonako Miró Fundazioan ikusgai dagoen Miró eta Estatu Batuak erakusketa bisitatzerakoan.

ez-dakizuna-egitea-ez-dakizunarekin

Ez dakizuna egitea, ez dakizunarekin

Aza. 14 | Iñigo Astiz [BERRIA.eus]

Azken bost urteetan sortutako eskulturak bildu ditu Angel Bados artistak Bilboko Carreras Mugica galerian. Jorge Oteizaren oihartzuna eta Europako artea ez ezik, arabiar kultura ere izan du sorkuntzarako solaskide.

firenzek-fra-angelicoren-birbalorazioa-proposatzen-du

Firenzek Fra Angelicoren birbalorazioa proposatzen du

Aza. 12 | Olivier Tosseriren artikulutik itzulia [JdA]

Italiako azken hirurogeita hamar urteetan egin den lehen atzera begirako erakusketak baieztatzen du fraide margolariari Berpizkundeko iraultza artistikoan egotzitako rola.

alfonbretan-kontatutako-gerra

Alfonbretan kontatutako gerra

Aza. 07 | Enekoitz Telleria Sarriegi [BERRIA.eus]

Erakusketa berezi bat jarri dute Donostiako Nomada dendan: ‘Balak ehuntzen, bakea amesten'. Afganistango emakumeek ehotako alfonbrak dira: tankeak, hegazkinak, misilak eta granadak dituzte apaingarri gisa.

Artekaria

Euskal Herriko Arte ataria

ZAPART sareak sortutako ataria duzu hau. Gure euskal lurralde txikiak duen artista eta azpiegitura aberastasun harrigarriari ikusgarritasuna eman nahi diogu Artekariarekin. Izan ere, hain eremu ttipi batean hainbeste museo (Artium, Oteiza, Arte Ederretakoak, Guggenheim…), arte zentro (Uharte zentroa, Tabakalera, Bilbaoarte…), areto publiko zein pribatu (Didam, Zitadela, Bastero, Portalea, Ospitalea, fundazioen aretoak…), galeria pribatu tradizionalak eta artistenak… hainbeste programazio eta artista lan ikusgai eta denbora berean ikusgarritasun oso zaila dagoela iruditzen zaigu. Horren konpontzen laguntzeko sortu dugu atari hau.

Artekaria

Artista profesionalen sarea

Zapart sareak Euskal Herriko sei lurralde historikoetan bizi eta lan egiten duten artista profesionalen saretzea eta horien lana sustatzea eta eskubideak defenditzea du helburu.