artekaria

Euskal Herriko
Artearen ataria

aktualitatea

Bilboko Arte Modernoaren Museoaren mendeurrena gogoratzeko erakusketa zabaldu dute

1924an ireki zituen ateak Bilboko Arte Modernoaren Museoak, eta, 1936ko gerraren etenaren ostean, 1945ean egin zuen bat Bilboko Arte Ederren Museoarekin. Haren memoria aztertu eta erakutsi dute orain.

bilboko-arte-modernoaren-museoaren-mendeurrena-gogoratzeko-erakusketa-zabaldu-dute
Bilboko Arte Ederren Museoaren eraikin neoklasikoa, 1945ean. BILBOKO ARTE EDERREN MUSEOA

2024ko Ekainaren 11a | Iñigo Astiz [BERRIA.eus]

Haizea kontra izanik ere, aurrera egitea lortzen duen lorpen baten epika tantarekin deskribatu du Bilboko Arte Ederren Museoaren eta Bilboko Arte Modernoaren Museoaren sorrera Mikel Onandia Arte historialari eta doktoreak. Ezagututako "tentsio politikoak" aipatu ditu, bizitako "estutasun ekonomikoak" izan ditu gogoan, Euskal Herrian une hartan "bildumagintza tradizio artistiko sendo baten falta" zegoela hartu du gogoan, eta erantsi du museo nazionalek ez bezalamuseo haiek "errege bildumen" oinarririk gabe hasi behar izan zutela ere. Eta, halere, hasi egin zirela. Areago. Haren hitzetan, neurri batean, gabezia horiek guztiek eman zietelako nortasuna museo haiei, eta, ondorioz, baita gaur egun haiek biltzen dituen Bilboko Arte Ederren Museoari ere. "Bilboko Udalak eta Bizkaiko Aldundiak herritar talde batek egindako eskariari erantzun zioten, eta hori izan da museoari bere izaera popularra eman diona".

Hain justu ere, Bilboko Arte Modernoaren Museoaren sorreraren mendeurrena beteko da aurten, eta haren historia berreskuratzen duen erakusketa antolatu du Bilboko Arte Ederren Museoak, haren bildumaren parte diren artelanekin. Onandiak eta Miriam Alzuri museoko Arte Moderno eta Garaikideko kontserbatzaileak egin dituzte komisario lanak, eta Ekitaldiartea. Arte Modernoaren Bilboko Museoa, 1924-1945 deitu dute, eta, besteak beste, Paul Gauguinen, Martin de Vosen, Jose Riberaren, Ignacio Zuloagaren, Mary Cassaten, Ramiro Arrueren, Jean Brequeren, Fernando Durrioren eta beste hamaika artistaren lanak bildu dituzte. 2025eko urtarrilaren 7ra arte egongo da ikusgai.

Lehenengo solairu osoa hartzen du erakusketak, eta Antonio de Gezalaren 1927ko Ate birakaria edo Begoña de la Sotaren erretratua margolanak zabaltzen du ibilbidea. Eskailerak igota, aurrez aurre topatuko du bisitariak hark mila koloretan lehertuta margotutako atea zintzilik, eta, nolabait ere, hura gurutzatu ostean helduko da museoaren historiari eskainitako gainerako aretoetara.

Berez, 2003an pasatu zen Gezalaren lana museoaren bildumaren parte izatera, bainaBilboko Arte Modernoaren Museoa ireki zuten urteen inguruan hirian zegoen giro bizi eta artistikoa erakutsi nahi izan dute komisarioek harekin.

Edonola ere, 1910eko hamarkadan hasiko da ibilbidea. 1908an sortu zen Bilboko Arte Ederren Museoa, eta 1914an ireki zituzten haren ateak. Eta, hain zuzen, erakunde harekin senideturik deskribatu du museo modernoa erakusketako komisarioak. Onandia: "Lehen museo haren ondorengoa da Bilboko Arte Modernoaren Museoa, denbora batera, urte batzuen buruan, haren gurasoaren besoetara itzuli zena".

Bilboko Arte Ederren Museoari segika sortu zen museo modernoa, izan ere. Arte modernoak leku propioa behar zuela erabakita. Guztira, 137 lan zeuzkan bilduma bat erakusten zuten hiru aretorekin hasi zuen bere ibilbidea Bilboko Arte Modernoaren Museoak, 1924ko urriaren 26an, Probintziako Aldundiaren eraikinean eta Aurelio Arteta margolariaren zuzendaritzapean.

Gerra, erbestea eta etena

Tentsio politikoen eraginez, dimisioa aurkeztu zuen Artetak, eta haren lagun min ez ezik, Bilboko Arte Ederren Museoko zuzendari zen Manuel Losadak hartu zuen haren lekukoa. Sasoiz sasoi egindako erosketa nagusien berri ere ematen du erakusketak, eta bilduma nola handitzen zen ere igar daiteke ibilbidean aurrera egin ahala. Nazioarteko artistekin batera, euskal artisten lanak ere biltzen zituelako erakundeak.

1936an eten zen dena, ordea. Gerra hasi eta ateak itxi behar izan zituzten bi museoek. Biltegiratu egin zituzten lanetako batzuk, eta erbestera bidali zituzten bilduma modernoko beste lanak. Parisko nazioarteko erakusketan izan ziren batzuk, Pablo Picassoren Gernika ezagunarekin batera. Eresoinka eta euskal kausaren propaganda egiteko ekinbideetan baliatu zituzten beste batzuk. Eta Frantziako portu batean geratu ziren beste batzuk.

Hainbat urteren ondoren bakarrik bueltatu ziren artelanak Bilbora. Frankistak ziren jadanik arte erakundeen buru. Baina guztiak bueltatu al ziren? "Ez da erraza horri erantzutea", onartu du Onandiak. "Lan gutxi batzuk agian galdu egin ziren, baina oso zaila da hori jakitea. Zera esan daiteke: gehien-gehien-gehienak bueltatu egin zirela".

Artelanak garraiatzeko baliatutako kutxa horietako bat ere ikus daiteke, horregatik, erakusketako hormetan.

Memoria berreskuratzeko ariketa bat da aretoen antolaketa ere. Izan ere, 1945ean ireki zuten Fernando Urria eta Gonzalo Cardenas arkitektoek diseinatutako eraikin neoklasikoa, eta orduan batu ziren Bilboko Arte Ederren Museoa eta Bilboko Arte Modernoaren Museoa museo bakar batean. Administratiboki, bi erakunde bereizi izaten jarraitu zuten, 1969ra arte, baina de facto museo bakar bat balira bezala funtzionatu zuten hasieratik. Arte klasikoak hartzen zuen, beraz, lehen solairua, eta arte modernoak bigarrena. Eta, hain zuzen ere, bigarren solairu horretan bertan jarri dute orain museoari buruzko erakusketa.

Jarraipen historikoa

Artelanak ez ezik, museoaren historia azaltzen duten hamaika dokumentu historiko ere jarri dituzte aretoetan: katalogoak, eskutitzak, prentsako artikuluak, fotoak... Alzurik onartu duenez "zaila" izan da museoaren historia nola kontatu asmatzea. Ez zuten dena testuz azaldu nahi, eta artelanekin osatu dute ibilbidea horregatik, eta haien "maila berean" erakutsi nahi izan dituzte dokumentuak ere. Argiztapenarekin, esaterako, bata zein bestea nabarmendu gabe.

Onandiak Bilboko Arte Ederren Museoaren historiari buruz egindako doktore tesia du oinarri erakusketak. Bertan, Arte Ederren eta Arte Modernoaren museoen historia aztertu zituen ikerlariak, eta liburu modura ere eman dute orain argitara lan hori, honako izenburu honekin: Los orígenes de una colección. Los museos de Bellas Artes y Arte Moderno de Bilbao, 1914-1945. Bilboko Arte Ederren Museoak eman du argitara, eta gaztelera hutsean dago.

Handitze lanetan ari dira gaur egun Bilboko Arte Ederren Museoan. Eta horri buruzko aipamena egin du, horregatik, Miguel Zugaza museoko zuzendariak. "Jarraipen historikoa da hemen ospatzen dena".


argi-izpien-artean

Argi-izpien artean

Mar Mateo

Iruñeako Zitadela (Iruñea, Nafarroa)

2024ko Urriaren 31etik
2024ko Abenduaren 15era

liburutazioak

Liburutazioak

Iñaki Martiarena

Tomasene Kultur Etxea (Altza) (Donostia, Gipuzkoa)

2024ko Abenduaren 09tik
2025eko Urtarrilaren 31era

ekoiztu-2024-i

Ekoiztu 2024 I

Oihane Mcguinness Armendariz, Maite Redondo Gaztelu, Mireya Martín Larumbe

Uharte Zentroa (Uharte, Nafarroa)

2024ko Azaroaren 15etik
2025eko Otsailaren 16ra

fernando-perezek-azkuna-zentroko-zuzendaritza-utzi-du

Fernando Perezek Azkuna zentroko zuzendaritza utzi du

Abe. 13 | Itziar Ugarte Irizar [BERRIA.eus]

Bilboko zentroak ohar bidez jakinarazi duenez, Perezek "borondatez" egin dio uko karguari. Dena den, hainbat komunikabidek azken asteotan aipatu dute tirabirak izan direla Bilboko Udalaren eta zentroko zuzendaritzaren artean.

rodriguez-eta-perez

Rodriguez eta Perez

Abe. 13 | Haizea Barcenilla [BERRIA.eus]

Perezek dimisioa eman zuen egunean entzun nuen Caixabank dela [espainiar] estatuan etxebizitza gehien dituen enpresa. Gure herrian, eta Guggenheim efektuaren ondorioz, balio propioak zituen alderdi baliotsua izatetik zerbitzuak elikatu behar dituen tresna ekonomiko izatera pasatu da kultura.

isilpeko-lapurreta

Isilpeko lapurreta

Abe. 13 | Haizea Barcenilla [BERRIA.eus]

Google irekitzerakoan zerrendatzen zaizkidan ausazko berrien artean agertu zitzaidan SER irratiarena: tentsioa omen dago Azkuna zentroko zuzendaritzaren eta Bilboko Udalaren artean La Caixa fundazioaren proiektu baten harira.

sorkuntzari-ate-irekiak-tabakaleran

Sorkuntzari ate irekiak, Tabakaleran

| 2024ko Abenduaren 11a

Tabakalerak sorkuntza sustatzeko egiten duen lana ezagutzeko aukera emango duen asteburuan murgiltzera gonbidatu nahi ditu herritarrak. Ate irekien jardunaldiak abenduaren 13an eta 14an izango dira eta, besteak beste, artisten estudioak, tailerrak, hitzaldiak, proiekzioak eta kontzertuak izango dira.

epika

Epika

Abe. 04 | Ismael Manterola Ispizua [BERRIA.eus]

Ez dira lirikarako garaiak. Denak zirraragarria eta ikusgarria izan behar du, nahiz eta segundo gutxi iraun. Aurreko astean graduazio ekitaldiei buruz hitz egiterakoan konturatu nintzen emozioak ukitzeko gauzak eskatzen ditugula.

inigo-garces-hautatua-izan-da-uharte-zentroaren-eskola-lurraldea-2024-25erako

Iñigo Garcés hautatua izan da Uharte Zentroaren Eskola Lurraldea 2024-25erako

| 2024ko Abenduaren 4a

Eskola Lurraldeak 2024-25 ikasturterako deialdiaren ebazpena Iñigo Garcésen proiektuaren aldeko izan da. Egitasmoa hiru ardatz nagusitan oinarritzen da: etnobotanika, landare autoktonoen azterketa; soinua, murmurioen eta musikaren esplorazio artistikoa; eta serigrafia naturala, tindagai naturalak inprimatzeko erabiliz.

artium-museoak-juncal-ballestin-artxiboa-plazaratu-du-artistaren-dokumentu-ondareari-buruzko-argitalpena

Artium Museoak 'Juncal Ballestín. Artxiboa' plazaratu du, artistaren dokumentu-ondareari buruzko argitalpena

| 2024ko Abenduaren 3a

Liburuan Juncal Ballestini buruzko eskuizkribuak eta testuak erreproduzitu dira, baita Marta Gonzálezekin batera bitxien diseinuan egindako lanei, diseinu grafikoari, espazio eszenikoari eta obra publikorako proiektuei buruzko dokumentazio grafiko zabala ere. Juncal Ballestín Artxiboa Anesvad Fundazioak Artium Museoari dohaintzan emandako artistaren ondarearen parte da.

kolono-europarrek-afrikan-lapurturiko-500-000-artelanak-itzultzeko-ariketa-nekeza

Kolono europarrek Afrikan lapurturiko 500.000 artelanak itzultzeko ariketa nekeza

Abe. 02 | Jenofa Berhokoirigoin [ARGIA.eus]

Azaroaren 4an itzuli die Frantziak benindarrei Katakle errege-aulkia, duela 132 urteko triskantzan frantses kolonoek lapurtu zietena. Memoriaren, aitortzaren eta ondare kulturalaren izenean, Europan zehar dituzten lapurtutako 500.000 objektuak berreskuratu nahi dituzte Afrikako herriek.

Artekaria

Euskal Herriko Arte ataria

ZAPART sareak sortutako ataria duzu hau. Gure euskal lurralde txikiak duen artista eta azpiegitura aberastasun harrigarriari ikusgarritasuna eman nahi diogu Artekariarekin. Izan ere, hain eremu ttipi batean hainbeste museo (Artium, Oteiza, Arte Ederretakoak, Guggenheim…), arte zentro (Uharte zentroa, Tabakalera, Bilbaoarte…), areto publiko zein pribatu (Didam, Zitadela, Bastero, Portalea, Ospitalea, fundazioen aretoak…), galeria pribatu tradizionalak eta artistenak… hainbeste programazio eta artista lan ikusgai eta denbora berean ikusgarritasun oso zaila dagoela iruditzen zaigu. Horren konpontzen laguntzeko sortu dugu atari hau.

Artekaria

Artista profesionalen sarea

Zapart sareak Euskal Herriko sei lurralde historikoetan bizi eta lan egiten duten artista profesionalen saretzea eta horien lana sustatzea eta eskubideak defenditzea du helburu.