artekaria

Euskal Herriko
Artearen ataria

aktualitatea

(Ez)amatasunaz, artisten begietatik

Amatasunak praktika artistiko eta kulturaletan duen eraginari buruz hausnartu dute hamar artistak, Gasteizen. Familia nukleotik harago doazen begiradak izan dituzte hizpide.

ez-amatasunaz-artisten-begietatik
'Amek ez dute' kongresuaren mahai ingurua. Arg/ BERRIA

7 Juillet 2024 | Edurne Begiristain [BERRIA.eus]

"Grisela Pollock historialari eta arte adituak Mary Cassat artistaren amatasunaren ikonografia aztertu zuenean, hau esan zuen: ‘Modernismoak Cassaten modernitatea definitu zuenean, amaren figura abolitu eta bere sormenaren jabetza kendu zion'. Amatasunaren zokoratze hori estuki lotuta dago genealogia femeninoen eta feministen gabeziarekin. Feminismoa hori konpontzen saiatu da". Amatasuna berridatzi, aztertu edota arazo gisa planteatu duten artisten lanaz gogoeta eginez abiatu zuen atzo Maite Garbayo-Maeztu Artearen Historiako ikertzaileak EHUko Arte eta Letren fakultatean egiten ari diren nazioarteko kongresuaren bigarren eguna. Amek ez dute: amatasunaren bilakaera praktika artistiko eta kulturaletan izenburupean, eremu akademiko, artistiko eta kulturaleko dozenaka emakume parte hartzen ari dira hiru egunez mintegian. Ritmos egitasmoak antolatu du kongresua; gaur amaituko dute.

Historian zehar praktika artistiko eta kulturalean (ez)amatasuna adierazteko moduak ertz ugari ditu. Presente izan da, askotan; aldendua eta isilarazia, beste hainbatetan; itxuraldatua eta idealizatua, maiz; zokoratua, sarri. Alde horiek denak aztertu zituzten atzo hamar adituk Genealogia fantasmak praktika artistiko eta kulturaletan mahai inguruan. Eta, hala, amaren irudia lotura genetikotik eta familia nukleotik harago doazen ahaidetasun formak pentsatzeko modua eman zuten eztabaidan, ama (ez) izateak dakarren begirada berri baterako printzak mahai gainean jarrita.

Emakumeak kulturan ikusezin bihurtzeari eta isilarazteari buruzko auzi teoriko bat planteatu zuen Katiuscia Darici literatura irakasleak bere hitzaldian. Azpimarratu zuen ikuspegi androzentrikoak diskurtso ofizialetik at utzi dituela emakumeak mendeetan, eta, ondorioz, eragotzi egin diela beren esperientzia pertsonalaren kontakizuna ezagutaraztea, batez ere amatasunari dagokionez.

Kontakizun hegemonikoa iraultzeko ahalegina egin zuten idazleei erreparatu zien, eta Nuria Labari idazlearen La mejor madre del mundo (Munduko amarik onena) eta El último hombre blanco (Azken gizon zuria) liburuei heldu: "Gai pertsonal bat planteatzen du, eta, aldi berean politikoa, ikuspuntu patriarkal batetik amatasunaren eraikuntza eremu kulturaletik bereizezina delako". Dariciren ustez, idazleak "zentzu berri bat" eman dio idazketa autobiografikoari, kontakizunean amatasunaren esperientzia ikuspuntu pertsonal eta profesional batetik kontatu zuelako, "denbora luzez emakumeak kanon literariotik kanpo utzi dituen planteamendu kontserbadore batetik abiatuta".

Haize kontra

Emakumezko margolarien ibilbideei eta obrei erreparatu zieten, berriz, Maria Lluisa Faxedasek eta Ane Lekuonak. Biek ala biek kontatu zuten historikoki emakumezko artisten lana itzalean izan dela, eta amatasunari buruzko begirada patriarkala nagusitu dela, baina izan direla haize kontra jardun dutenak eta bestelako bideak eta ikuspegiak urratu dituztenak. Esther Boix margolari katalanak, esaterako, amatasunari buruzko begirada berritzailea islatu zuen bere lanetan, "kritikoa" eta "satirikoa" orduko errealitatearekiko, Faxedasek azaldu zuenez.

Juana Frances, Begoña Izquierdo eta Carmen Maura margolariak, berriz, frankismo garaiko ikuspegi hegemonikoetatik urrundu ziren, eta orduko ikuspegiarekin apurtu zuten, etxea eta seme-alaben zaintzaren iruditeriatik harago joz. Besteak beste, frankismo garaian ama bakarra izatea zer zen irudikatu zuten euren lanetan, eta emakumeek sufritzen zuten "bakardadea, lotsa eta beldurra" islatu zituzten, Lekuonak erantsi zuenez.

Amatasunaren "krisiak"

Literaturan eta pinturan nola, arte garaikidean ere amatasuna irudikatzeko hamaika modu eta bide jorratu dituzte artistek. Amatasunaren barruan izaten diren "krisiak" bistaratzeko helburua duen Materialak amatu erakusketaren komisario lanak egiten ditu Natalia Isla Sarrateak, eta, hark azaldu zuenez, erakusketan ikusgai dauden obren helburua horixe bera da: amatasunari eta zaintzari "kritika" egitea, perspektiba politikotik eta feministatik.

Angela Moreno, Amaia Garcia Azketa, Berta Oses, Oihane McGuinness, Txaro Fontalba eta Zarus Falcon artisten lanak biltzen ditu erakusketak. Hasieran, artistek ez zuten pentsatzen euren lanek amatasunarekin lotura zutenik: "Zazpi artistatik bi bakarrik dira ama, eta ama ez direnei kosta egin zitzaien amatasunera gerturatzea; are, nolabaiteko ukazio bat zuten". Haatik, obra guztiak elkarrizketan jarri zituztenean, ordura arte kontatu gabeko istorioak azaleratu zirela azaldu zuen Islak: "Gorputzaren materia, zaintzaren eta amatasunaren krisi psiko-afektiboa, eta heriotza eta zaindutako izakiaren memoria".


oparitu-urtu

Oparitu, Urtu

Katixa Goldarazena, Blanca Niemietz

Iruñeako Zitadela (Iruñea, Nafarroa)

Du 01 Octobre 2024
Au 12 Janvier 2025

submerso-imerso

Submerso Imerso

Vanessa Barragão

Cristina Enea fundazioa (Donostia, Gipuzkoa)

Du 26 Septembre 2024
Au 15 Décembre 2024

ekitaldiartea

Ekitaldiartea

Bilboko Arte Modernoaren Museoa, 1924-1945

Bilboko Arte Ederren Museoa (Bilbo, Bizkaia)

Du 07 Juin 2024
Au 07 Janvier 2025

hilma-af-klint

Hilma af Klint

Guggenheim Bilbao (Bilbo, Bizkaia)

Du 18 Octobre 2024
Au 02 Février 2025

berandu-gabiltza

Berandu gabiltza

07 Nov. | Ismael Manterola Ispizua [BERRIA.eus]

Bilboko Guggenheim museoak zabaldu duen Hilma af Klint pintorearen erakusketa ikustean galdetu diot neure buruari noiz iritsiko den arte historiako eskuliburuetara artistaren lana.

artearen-unibertsaltasunik-ezaz

Artearen unibertsaltasunik ezaz

05 Nov. | Haizea Barcenilla [BERRIA.eus]

Klasiko bat da: espero ez duzunean, berriz agertzen da artea unibertsala den ideia. Orain dela gutxi preziatzen dudan lankide bati entzun nion hitzaldi batean, eta berriz ere pentsatu nuen ez nengoela ados.

irudimenaren-askapenerako-oharrak

Irudimenaren askapenerako oharrak

24 Oct. | Uxue Rey Gorraiz [BERRIA.eus]

Asteon ehun urte bete dira Andre Bretonek 'Manifestu surrealista' argitaratu zuenetik. Testu horretan, "logikaren eta moralaren diktadura deuseztatzeko" bide gisara definitu zuen surrealismoa, eta literaturari loturiko ideia iraultzaile mordoa jaso.

espetxe-zigorra-eman-diete-ekiloreei-eraso-egin-dieten-bi-aktibistei

Espetxe-zigorra eman diete Ekiloreei eraso egin dieten bi aktibistei

24 Oct. | Jatorria: JournalDesArts

Hilabetetako espetxe-zigor betea ezarri diete bi ekintzaile ekologista britainiarrei. Bi militanteen zigorraren berri ukan eta ordu gutxira, Just Stop Oil-eko beste hiru ekintzailek National Gallery-ko Van Gogh-en bi Ekilore zipriztindu dituzte.

manifesta-15

Manifesta 15

24 Oct. | Ismael Manterola Ispizua [BERRIA.eus]

2004an Donostian egin zenetik ez nuen aukerarik izan Manifesta berriz ikusteko. Manifesta delako elkarte pribatuaren asmoa Europako hiri ezberdinetan biurtekoak antolatzea da, bertako sare kulturalarekin batera.

juan-luis-goenaga-alkiza-1971-1976-erakusketa-aurkeztu-dute

Juan Luis Goenaga. Alkiza, 1971-1976 erakusketa aurkeztu dute

23 Oct. | Miriam Alzuri Milanés

Arte Ederren Bilboko Museoko erakusketa hau Juan Luis Goenaga (Donostia, 1950-Madril, 2024) margolariaren lan goiztiarrean ardazten da. Hirurogeita hamarreko hamarkadaren hasierako sormenezko esperimentazio-aldi laburrean, artistak –20 urte baino ez zituen– inspirazio-iturri indartsua aurkitu zuen bere lanerako Euskal Herriko naturaren eta paisaiaren balioen abstrakzioan.

eremuak-en-urteroko-jardunaldiak-tabakaleran

Eremuak-en urteroko jardunaldiak, Tabakaleran

| 22 Octobre 2024

Aurtengo jardunaldiek topagune izan nahi dute artista, bitartekari eta komisarioentzat. Edizio honen helburua ondokoa izanen da: artea publikoki garatu ahal izateko baliatzen dituen harreman konplexuen eta kanal ezberdinen berri ematea. Jardunaldiak urriaren 25ean eta 26an izango dira.

Artekaria

Le portail de l'art en Euskal Herria

Ceci est le portail créé par le réseau ZAPART. Avec ARTEKARIA, nous voulons donner de la visibilité à l'incroyable richesse artistique et infrastructurelle de notre petit territoire basque (Euskal Herri osoa). En effet, il nous semble que dans un espace aussi réduit où se trouvent tant de musées (Artium, Oteiza, Beaux-Arts de Bilbo, Guggenheim…), de centres d'art (Uharte-zentroa, Tabakalera, Bilbaoarte…), de salles publiques et privées (Didam, Zitadela, Bastero, Portalea, Ospitalea, fondations) galeries traditionnelles ou d'artistes… avec tant de programmations et d'Åöuvres d'artistes visibles, la visualisation de cet ensemble n'est pas facile. Nous avons créé ce portail pour aider à remédier à ce manque.

Artekaria

Le réseau des artistes professionnel.le.s d'Euskal Herria

Zapart a pour objectif de mettre en réseau, de promouvoir le travail et de défendre les droits des artistes professionnel.le.s vivant et travaillant en Euskal Herri (sur les six territoires historiques que sont Araba, Bizkaia, Gipuzkoa, Lapurdi, Nafarroa et Zuberoa).