artekaria

Euskal Herriko
Artearen ataria

aktualitatea

Arkitektura bortxaketa

Eileen Grayren E-1027 etxean Le Corbusierrek egindako muralei buruz hitz egiteko erabili zuen Beatriz Colomina arkitekturan adituak bortxaketa hitza. 1926an eraiki zuen Grayk Roquebrune-Cap-Martinen,

arkitektura-bortxaketa
E.1027, Eileen Gray 1927—29 - Carl ha

2023ko Maiatzaren 24a | Haizea Barcenilla [BERRIA.eus]

Jean Badovicirekin batera, arkitektura modernoaren lehen adibidetzat hartu den eraikina. Barnealde guztiak moldagarriak ziren, mugi zitezkeen bionboei esker; murru zuriek eta altzari praktiko eta geometrikoek garbitasuna zekarten; errezelek eta alfonbrek, oihalaren etxekotasuna eta berotasuna.

Segituan maitemindu omen zen Le Corbusier etxearekin. Ziur aski inbidia apur bat ere piztu zitzaion, agerikoa baita etxe hura berak diseinatutakoak baino bizigarriagoa zela, printzipio modernoei bikain erantzuten zien aldi berean. Erosi nahi izan zion, eta Grayk saldu nahi ez. Badovicirengandik banatu eta hura etxearekin geratu zenean, klausula bat sinarazi zion Grayk, Le Corbusierri salduko ez ziola zioena. E-1027-tik berrehun metrora eraiki zuen orduan Le Corbusierrek Le Cabanon, bere erretiro txikia. Grayren etxearekiko pasioa zutela zioten garaikide batzuek; gaur, agian, obsesioa deituko genioke.

Bereganatu ezinik, Badovici etxean mural batzuk egiten uzteko konbentzitu zuen Le Corbusierrek. Badira arkitektoa erabat biluzik erakusten duten argazkiak (bere maskulinitate primitiboarekin konektatzeko omen), pareta zuriak irudiz betetzen. Muraletako gizon erdi abstraktuen jarrerak nahiko figuratiboak dira: esan dezagun oldarkor samarrak direla.

Margotzearen ekintza hura zein margotutakoa izendatu zuen Colominak bortxaketa. Rita Segato irakurtzean terminoaren egokitasuna hobeto ulertu nuen, primeran azaltzen baitu bortxaketak ez duela sexu-plazera bilatzen, gailentasuna baizik. Bestea umiliatzea, menderatzea, besteari boterea erakustea du asmo bortxaketak. Besteaz jabetzea, bestea deuseztatzea norbera indartzeko. Eta hori zen, hain zuzen, Colominak adierazi nahi zuena, horrela ikusten zuen berak Le Corbusierrek Eileen Grayren kontra egin zuen eraso artistikoa.

Berriz ere etorri zitzaidan kasua burura Kordobako meskita bisitatu nuenean. Haren erdian ahokatuta, bortxatuta (ez dago hitz hoberik) baitzeuden eliza kristauak inposatu zituen katedralaren pareta, aldare eta gangak. Meskita erraldoi eta ederra suntsitu ezin, eta bortxatzea erabaki zuten errege kristauek, menperatzea, umiliatzea. Zerbaitengatik deitzen diote konkista.

Le Corbusierren muralak ikusi zitueneko Eileen Gray imajinatu nuen, norbait hil izan balitzaio izango zuen minez. Eta Kordoban turista musulman batzuk ikusi nituen, tristezia neurrigabez sasi-katedral horren murruei so. Bortxaketa artistikoaren aurrean, kulturartekotasunaren sinbolo izandako Al-Andalus hura non geratu ote zen euren buruei galdezka.


h

H

Josu Bilbao

Artium (Gasteiz, Araba)

2025eko Maiatzaren 30etik
2025eko Azaroaren 30era

amaigabeko-taupada

Amaigabeko taupada

Naia del Castillo

Marzana aretoa (Bilbo, Bizkaia)

2025eko Azaroaren 14tik
2026ko Urtarrilaren 09ra

harria-eta-poltsa

Harria eta Poltsa

Maddi Barber

San Telmo (Donostia, Gipuzkoa)

2024ko Azaroaren 16tik
2025eko Azaroaren 16ra

leo-burge

Leo Burge

Barriek programa

Rekalde Aretoa (Bilbo, Bizkaia)

2025eko Urriaren 14tik
2025eko Abenduaren 14ra

topaketen-dardara-artistikoa-iraunaraztea

Topaketen dardara artistikoa iraunaraztea

Aza. 16 | Uxue Rey Gorraiz [BERRIA.eus]

Iazko Iruñeko Topaketetan plazaratutako gogoeta artistikoetan inspiratutako sei obra jarri dituzte ikusgai Baluarten, gune hori pentsamendurako eta sorkuntzarako "erresonantzia kaxa" bihurtzeko asmoz. Erakusketa azaroaren 29ra arte izanen da ikusgai.

erakusketa-integratzailea

Erakusketa integratzailea

Aza. 14 | Ismael Manterola Ispizua [BERRIA.eus]

Gutxien espero duzun erakusketak generoaren parekidetasun aldetik egokia izateagatik harritzen zaitu. Ezusteko polita izan nuen Bartzelonako Miró Fundazioan ikusgai dagoen Miró eta Estatu Batuak erakusketa bisitatzerakoan.

ez-dakizuna-egitea-ez-dakizunarekin

Ez dakizuna egitea, ez dakizunarekin

Aza. 14 | Iñigo Astiz [BERRIA.eus]

Azken bost urteetan sortutako eskulturak bildu ditu Angel Bados artistak Bilboko Carreras Mugica galerian. Jorge Oteizaren oihartzuna eta Europako artea ez ezik, arabiar kultura ere izan du sorkuntzarako solaskide.

firenzek-fra-angelicoren-birbalorazioa-proposatzen-du

Firenzek Fra Angelicoren birbalorazioa proposatzen du

Aza. 12 | Olivier Tosseriren artikulutik itzulia [JdA]

Italiako azken hirurogeita hamar urteetan egin den lehen atzera begirako erakusketak baieztatzen du fraide margolariari Berpizkundeko iraultza artistikoan egotzitako rola.

alfonbretan-kontatutako-gerra

Alfonbretan kontatutako gerra

Aza. 07 | Enekoitz Telleria Sarriegi [BERRIA.eus]

Erakusketa berezi bat jarri dute Donostiako Nomada dendan: ‘Balak ehuntzen, bakea amesten'. Afganistango emakumeek ehotako alfonbrak dira: tankeak, hegazkinak, misilak eta granadak dituzte apaingarri gisa.

Artekaria

Euskal Herriko Arte ataria

ZAPART sareak sortutako ataria duzu hau. Gure euskal lurralde txikiak duen artista eta azpiegitura aberastasun harrigarriari ikusgarritasuna eman nahi diogu Artekariarekin. Izan ere, hain eremu ttipi batean hainbeste museo (Artium, Oteiza, Arte Ederretakoak, Guggenheim…), arte zentro (Uharte zentroa, Tabakalera, Bilbaoarte…), areto publiko zein pribatu (Didam, Zitadela, Bastero, Portalea, Ospitalea, fundazioen aretoak…), galeria pribatu tradizionalak eta artistenak… hainbeste programazio eta artista lan ikusgai eta denbora berean ikusgarritasun oso zaila dagoela iruditzen zaigu. Horren konpontzen laguntzeko sortu dugu atari hau.

Artekaria

Artista profesionalen sarea

Zapart sareak Euskal Herriko sei lurralde historikoetan bizi eta lan egiten duten artista profesionalen saretzea eta horien lana sustatzea eta eskubideak defenditzea du helburu.