artekaria

Euskal Herriko
Artearen ataria

aktualitatea

Mangaren txanda

Komikiek izan duten gorakada aintzat hartuta, sektore gisa aitortu eta toki berean bateratu dituzte aurten. Manga liburuak euskarara ekarrita, gazteen azken urteetako eskaera bati eman zaio erantzuna.

mangaren-txanda

2023ko Abenduaren 8a | Garbiñe Ubeda [BERRIA.eus]

Liburu ilustratuek eta bereziki albumek bazuten nolabaiteko aitortzarik. Aldiz, komikiek oro har eta, zehazki, eleberri grafikoek azken boladan hartu dute indarra, eta, plazaratu diren liburu ugariek akuilatuta, lan ilustratuak sektore moduan batu eta elkarren alboan jarri dituzte aurtengo honetan. Hortaz, Harriet, Astiberri, Mezulari, Denonartean, Ikastolen Elkartea/Xabiroi eta gainontzeko argitaletxeak errenkada berean aurkituko ditu zaleak. Hain zuzen, Goienkalen, erdialdean.

Azoka zabaldu orduko batu zaie publikoa, eta bada zuzen-zuzen hara jo duenik ere. Erakusmahaietan ez ezik, erakusmahaien bestaldean ere bada amurik, eta jakina da marrazkilariek zer-nolako lanak hartzen dituzten izenpe eske heltzen zaien bezero bakoitzarekin. Asisko Urmeneta izan da lanean jartzen lehenengoetakoa. Gora Euskal herrientsak eskuetan hartu, orrialde zuritik zabaldu, eta, luma itxurako errotuladorea eskuan duela, di-da batean emakumezko bat marraztu dio lehen bezeroari, kamera batek eszena grabatzen zuen bitartean. Jarraian, "Gora euskal errepublika. Gora gu" idatzi du gorriz. Alboan zituen Unai Iturriaga eta Sanvi, azken hori ere marrazketan, haur-gurasoez inguratuta.

Martin Etxeberria idazle eta gidoilariak irakurlearekin harremana izatea du helburu azoketan. Pasatu berri ditu Getxokoa (Bizkaia) eta Hernanikoa (Gipuzkoa), baina "indarrez eta gogotsu" heldu da Durangora ere, Artxipelagoa sustatzera. Jakin-minez heltzen zaizkio jarraitzaileak, bereziki podcasta entzuna dutenak, batetik besterako egokitzapenean gauza asko aldatu eta beste hainbat sortu baitira.

Harriet argitaletxeko Gregorio Murok ere "feedback hori aberatsa" dela dio. Haren eskutik argitaratu diren komikien artean, Anker da ikusgarriena, eta era berean arrakastatsuena, salmentari dagokionez. Badu bestelako lan estimaturik ere. Aurten, Iker eta Ixone bildumako Orrazi magikoa, Gaizkiñe eta Zahagi-urrea plazaratu ditu liburu bakarrean. Duela 45 urte argitaratu ziren estreinakoz, eta kasik "enkarguz" berrargitaratu dituela azaldu du egileak, heltzen zitzaion eskaera kopurua kontuan hartuta. Iker eta Ixone Muroren lehen laneko pertsonaiak dira, eta, beharbada horregatik, aitortu du "lotsa" ematen ziola, gaur egun egiten dituen lanak "askoz ere konplexuagoak" baitira. Halere, ezin uka estimazioa, jende askok seinalatzen baitu, harrituta, "txikitan irakurri" izana ozen aldarrikatuz.

Manga euskaraz

Baina aurtengo sorpresarik handiena japoniar moldeak hartu duen garrantzia izan da. "Manga euskaraz", dio urrundik ere ikusgarria den afixak. Harriet argitaletxeko txoko batean, dagoeneko mardultxoa dirudien bilduma bat ageri da. Mikel Muro da haren sustatzaile, editore eta saltzaile nagusia. "Espektatiba handiz" heldu dela azaldu du, manga argitaratzeko Eusko Jaurlaritzarekin lortu duten hitzarmena dela eta. Jende gaztea aise erakartzen dutela begi bistakoa da, eta heldurik agertzen denean normalki "seme-alabentzat erostera datozenak" izaten direla esan du.

Urte luzetan genero gutxietsia izan da manga, baita komikizaleen artean ere. Belaunaldi berriak etorri arte, ordea. Halere, "helduek ere ontzat ematen hasiak" direla azaldu du editoreak, "batez ere euskarazkoak direnean". Hain zuzen, bi mundu uztartzen direlako berorietan: "Batetik, gazteak erakarri eta irakurtzera bultzatzen dituen genero bat delako, eta, bestetik, hizkuntzari lotzen dituelako".

Muroren ustez, manga eskaera ez da gaurkoa, "bereziki Durangon". Hortik piztu zitzaien gaiari heltzeko grina. Une jakin batean, gogoa baino gehiago "beharra" izan dela nabarmendu du: "Euskaraz alerik ez izatea larria iruditzen zitzaigun, ez saltzaile gisa soilik, baita kulturazale gisa ere", eta ETBk Dragoi-bola ematen zuen garaiak gogoratu ditu. Haren aburuz, "euskarak mundu horren beharra ere badu".

Manga euskaratzea ez da prozesu erraza izan. Muro: "Japoniarrak aski zurrunak dira elkarrizketan hasteko eta negozioak abian jartzeko". Alde horretatik, Iker Alvarez itzultzailearekin erdietsitako "zortea" azpimarratu du: "Iruinsemea da, baina Japonian bizi da, eta, hizkuntza ongi menderatzen duenez, bere gain hartu zituen hango argitaletxeekikoak". Harriet argitaletxeak orain arte argitaratutako manga guztiak Alvarezek ekarri ditu euskarara.

Ale bakoitza 10 euroan dago salgai. Tirada handiko erdarazko aleak baino apur bat garestixeago izanagatik ere, "aldea txikia eta onargarria" dela iritzi dio Murok.


erretratu-intimoa

Erretratu intimoa

Pilar Belzunce

Txillida leku (Hernani, Gipuzkoa)

2025eko Ekainaren 05etik
2026ko Abenduaren 26ra

leo-burge

Leo Burge

Barriek programa

Rekalde Aretoa (Bilbo, Bizkaia)

2025eko Urriaren 14tik
2025eko Abenduaren 14ra

etorkizun-ezeztatua

Etorkizun ezeztatua

Iruñeako Zitadela (Iruñea, Nafarroa)

2025eko Urriaren 01etik
2026ko Urtarrilaren 11era

topaketen-dardara-artistikoa-iraunaraztea

Topaketen dardara artistikoa iraunaraztea

Aza. 16 | Uxue Rey Gorraiz [BERRIA.eus]

Iazko Iruñeko Topaketetan plazaratutako gogoeta artistikoetan inspiratutako sei obra jarri dituzte ikusgai Baluarten, gune hori pentsamendurako eta sorkuntzarako "erresonantzia kaxa" bihurtzeko asmoz. Erakusketa azaroaren 29ra arte izanen da ikusgai.

erakusketa-integratzailea

Erakusketa integratzailea

Aza. 14 | Ismael Manterola Ispizua [BERRIA.eus]

Gutxien espero duzun erakusketak generoaren parekidetasun aldetik egokia izateagatik harritzen zaitu. Ezusteko polita izan nuen Bartzelonako Miró Fundazioan ikusgai dagoen Miró eta Estatu Batuak erakusketa bisitatzerakoan.

ez-dakizuna-egitea-ez-dakizunarekin

Ez dakizuna egitea, ez dakizunarekin

Aza. 14 | Iñigo Astiz [BERRIA.eus]

Azken bost urteetan sortutako eskulturak bildu ditu Angel Bados artistak Bilboko Carreras Mugica galerian. Jorge Oteizaren oihartzuna eta Europako artea ez ezik, arabiar kultura ere izan du sorkuntzarako solaskide.

firenzek-fra-angelicoren-birbalorazioa-proposatzen-du

Firenzek Fra Angelicoren birbalorazioa proposatzen du

Aza. 12 | Olivier Tosseriren artikulutik itzulia [JdA]

Italiako azken hirurogeita hamar urteetan egin den lehen atzera begirako erakusketak baieztatzen du fraide margolariari Berpizkundeko iraultza artistikoan egotzitako rola.

Artekaria

Euskal Herriko Arte ataria

ZAPART sareak sortutako ataria duzu hau. Gure euskal lurralde txikiak duen artista eta azpiegitura aberastasun harrigarriari ikusgarritasuna eman nahi diogu Artekariarekin. Izan ere, hain eremu ttipi batean hainbeste museo (Artium, Oteiza, Arte Ederretakoak, Guggenheim…), arte zentro (Uharte zentroa, Tabakalera, Bilbaoarte…), areto publiko zein pribatu (Didam, Zitadela, Bastero, Portalea, Ospitalea, fundazioen aretoak…), galeria pribatu tradizionalak eta artistenak… hainbeste programazio eta artista lan ikusgai eta denbora berean ikusgarritasun oso zaila dagoela iruditzen zaigu. Horren konpontzen laguntzeko sortu dugu atari hau.

Artekaria

Artista profesionalen sarea

Zapart sareak Euskal Herriko sei lurralde historikoetan bizi eta lan egiten duten artista profesionalen saretzea eta horien lana sustatzea eta eskubideak defenditzea du helburu.