artekaria

Euskal Herriko
Artearen ataria

aktualitatea

Bidezidorrak

'EGITURAZKO POBREZIA' | Artistak: Ariana Rac, Itxaso Diaz, Itzal Garcia, Gezus Ramirez, Txaro Arrazola, Lucia Jaio, Zaloa Ipiña eta Zirikar. | Non: Monehermoso kulturgunean, Gasteizen. | Noiz arte: otsailaren 2ra arte.

bidezidorrak
Zirikaren lana, Gasteizko Montehermosoko erakusketan. JAIZKI FONTANEDA / FOKU

2025eko Urtarrilaren 30a | Jone Rubio Mazkiaran [BERRIA.eus]

Gasteizko Montehermoso kulturgunean leku hartzen ari diren erakusketetako bat ikustera joan naiz. Behin eraikinaren atea zeharkatuta, erakusketa aretora bideratzen nauten eskailerak igo, eta horman bertan Egiturazko Pobrezia irakurri dut. Titulu esplizitua, zuzena eta, hein batean, iradokitzailea da. Egitura sozial, instituzional eta kulturalek gure bizitzaren historia zehazten dute, patua balira bezala; nahiz eta patu egituratu hori ez dela existitzen eta dena norbanakoaren sakrifizioaren zein esfortzuaren araberakoa dela sinistarazteko ahaleginak gehiegi diren.

Eta, hain zuzen, pobreziari zuzendutako diskurtso askok horretara garamatzaten arren, jarraian bistaratuko dudan erakusketak horiek barreiatzen ditu. Mostran kokatzen diren artelanek diskurtso meritokratiko eta nekezen koherentzia barreiatzen baitute.

ZAS espazioak Nazioarteko Elkartasuna GKEarekin elkarlanean egindako proiektua da erakusketa; lehena arduratu da mostraren komisariotzaz. Eta horren emaitzarekin egiten dugu topo lehenengo espazioan jada. Bertan azaleratzen baitira jarraian ikusiko dugunaren tripak, ataria zeharkatu bezain pronto agertzen baitzaigu komisariotza proiektuaren mapa. Horman irudiak, testuak, hausnarketak eta dokumentuak tartekatzen dira, eta lanen konstelazio egituratu bat sortzen zaigu. Konstelazio horretan zortzi dira parte hartzen duten artistak: Ariana Rac, Itxaso Diaz, Itzal Garcia, Gezus Ramirez, Txaro Arrazola, Lucia Jaio, Zaloa Ipiña eta Zirika.

Proiektuaren tripak atzean utzi, eta azalerantz desplazatzen naiz. Lehenik, Gesuz Ramirezen instalazioan barneratzen naiz. Argazki serie bat dago horman kokatua, eta bertan agertzen da artista, ekintza bat garatzen. Irudi batetik bestera testu bat deszifratzen da, eta azkenean, honakoa irakurtzen da: "Artista migrante, artista sin papeles, artista irregular, artista sin padrón, artista sin casa" ("Artista migratzailea, artista paperik gabea, artista irregularra, artista erroldarik gabea, artista etxegabea").

Badakit ez dela isilpeko sekretua, baina artista jeinuak ez dira existitzen, eta hau horren enegarren adibidea da. Egiturek ere artista askoren ibilbideak zehazten dituzte, eta, esaterako, ukaezina da Ramirezek idatzitako faktoreek bideak zailtzen dituztela. Izan ere, ibilbide horiek zaildu egiten dira ez denean ulertzen norbanakoaren baldintzak arazo kolektibo baten isla direla.

Hala ere, bide zailak arazo kolektibo baten emaitza direla ondorioztatzen dugunean, errealitatea aldatzeko aukerak biderkatzen dira. Perspektiba horretan kokatzen gaitu Zirikaren lanak, beste gela batean aurkezten den piezarekin. Zuhaitz bat da, baina hostoen ordez Gu hitza ageri da, eta, kontrara, lurzoruan, Ni hitza behin eta berriz errepikatzen da. Lan horrek, gu eta ni kontzeptuen kontrastearen bidez, ikuslea norbanakoaren eta kolektiboaren arteko tentsioaz gogoeta egitera gonbidatzen du.

Nitasun horretatik burua altxatzeko saiakera egiten du, beste alde batetik, Zaloa Ipiñak. Begirada eurozentrikotik at zizelkatutako mapa bat aurkezten du, lurrean kokatuta, eta bertaratu ahala agerian geratzen da edukia: mapa ez da soilik irudikapen geografiko bat, haziak eta lekak gordetzen dituen ontzia ere bada. Ontzi horrek, era berean, egungo egitura mugatzaileak barreiatzeko bideak zabaltzen dituzten ekintzen sinboloak dakartza: Lana, Bakea, Hizkuntza, Burujabetasuna, Lurra, Osasuna...

Hala ere, egiturak ez du beti modu berean eragiten. Egitura patriarkalen bortizkeriak ez ditu guztiak berdin zanpatzen, eta batzuek besteek baino zaurgarritasun handiagoa pairatzen dute. Eredu hori argi geratzen da Itsaso Diazen ikus-entzunezko lanean. Pieza kitzikagarria da goitik behera eta behetik gora: El Salvadorreko emakumeek abortuaren lege bortitzaren bidez jasandako biolentzien inguruan gogoeta egitera garamatza. Eta, kasu honetan ere, pobrezia estrukturala agerian geratzen da, aukera gutxien dituzten emakumeak baitira lege horren gordintasunak gogorren zapaltzen dituenak.

Errealitate ezberdinen haziak ereiteko ezinbestekoa da begirada berriak eraikitzea, eta hauek praktikara eramateko ekimenak hauspotzea ere bai. Erakusketa proiektu honek, haren parte den mediazio programarekin bat, beste errealitateei so egiteko bideak eraikitzen ditu, ohiko botere- eta egitura-harremanak zalantzan jartzen dituzten proposamen artistikoen bidez. Hala, erakusketa espazioa eztabaida areto bihurtzen da.

egiturazko-pobrezia

Egiturazko pobrezia

Erakusketa kolektiboa

Montehermoso Kulturunea (Gasteiz, Araba)

2024ko Abenduaren 10etik
2025eko Otsailaren 02ra


aztarnak

Aztarnak

Baroja Collet

tTok (Uztaritze, Lapurdi)

2025eko Otsailaren 13tik
2025eko Apirilaren 17ra

harri-lurra-huts

Harri Lurra Huts

Eduardo Txillida

Txillida leku (Hernani, Gipuzkoa)

2025eko Otsailaren 06tik
2025eko Maiatzaren 26ra

hurakan-bizitza

Hurakan bizitza

Kiko Miyares

SC Gallery (Bilbo, Bizkaia)

2025eko Otsailaren 14tik
2025eko Apirilaren 15era

emakumea-ijitoa-eta-margolari-abangoardista-frankismoan

Emakumea, ijitoa eta margolari abangoardista frankismoan

Ots. 10 | Garbiñe Ubeda [BERRIA.eus]

Mari Paz Jimenezek euskal artearen historian merezi duen tokia aldarrikatzea du helburu 'Misterioa argitzea' haren atzera begirako erakusketak. Abstrakzioaren aitzindari eta margolari informalista izan zen, besteak beste.

gonbita

Gonbita

Ots. 06 | Haizea Barcenilla [BERRIA.eus]

Ziur nago ez dakizula, baina aurten Maria Paz Jimenezen urteurrena ospatuko dugu. Orain 50 urte, diktadorearen urte berean, hil zen frankismo garaiko euskal pintorerik garrantzitsuena.

agerikoegi

Agerikoegi

Ots. 06 | Garazi Ansa [BERRIA.eus]

'Metralla zauriak' | Artista: Veronica Domingo-Alonso. | Noiz: 2025eko urtarrilaren 24tik 2025eko martxoaren 16ra arte. | Non: Montehermoso, Gasteiz.

gasteizko-amarika-erakusketa-aretoa-itxiko-dute

Gasteizko Amarika erakusketa aretoa itxiko dute

Urt. 30 | Edurne Begiristain [BERRIA.eus]

Arabako Foru Aldundiak jakinarazi du "gogoeta sakon" baten ondorioz hartu duela erabakia. Aurrerantzean, ekintzailetza eta berrikuntza zentro bilakatuko dute.

labea-aretoa-arte-instalazioen-nazioarteko-i-lehiaketa

"Labea Aretoa" Arte-Instalazioen Nazioarteko I. Lehiaketa

| 2025eko Urtarrilaren 29a

AEDAS Homesek "Labea Aretoa" Arte-Instalazioen Nazioarteko I. Lehiaketa jarri du abian. Lehiaketaren ardatz nagusia hiriko Ziudadela ezagutarazi eta zabaltzen laguntzea da, Ziudadelako Labea Aretoa zehazki, arte garaikidea eta esperimentala sustatzearekin bat.

erakusketa-aretoak

Erakusketa aretoak

Urt. 29 | Ismael Manterola Ispizua [BERRIA.eus]

Bilboko Rekalde aretoak bere ateak zabaldu ditu berrikuntza lan handiak egin ondoren. Beste garai eta testuinguru batean zabaldutako arte aretoak (Guggenheim museoaren garaia baino lehen) norabide eta helburu ezberdinak izan ditu azken 30 urteotan.

rekalde-aretoak-datorren-astelehenean-zabalduko-ditu-ateak-berriro

Rekalde aretoak datorren astelehenean zabalduko ditu ateak berriro

Urt. 24 | Beñat Mujika Telleria [BERRIA.eus]

Berritze lanen ondorioz, hainbat hilabetez egon da itxita Bilboko gune artistikoa, eta sarrera berria izango du hemendik aurrera, Iparragirre kalean. Inaugurazioa dela eta, hamabi eguneko programazio berezia antolatu dute.

barne-espaziotik-kanpo

Barne espaziotik kanpo

Urt. 23 | Garazi Ansa [BERRIA.eus]

'GREET STRANGERS' | Egilea: Kate Newby. | Noiz arte: Otsailaren 22ra arte. | Non: Cibrian galerian, Donostian.

Artekaria

Euskal Herriko Arte ataria

ZAPART sareak sortutako ataria duzu hau. Gure euskal lurralde txikiak duen artista eta azpiegitura aberastasun harrigarriari ikusgarritasuna eman nahi diogu Artekariarekin. Izan ere, hain eremu ttipi batean hainbeste museo (Artium, Oteiza, Arte Ederretakoak, Guggenheim…), arte zentro (Uharte zentroa, Tabakalera, Bilbaoarte…), areto publiko zein pribatu (Didam, Zitadela, Bastero, Portalea, Ospitalea, fundazioen aretoak…), galeria pribatu tradizionalak eta artistenak… hainbeste programazio eta artista lan ikusgai eta denbora berean ikusgarritasun oso zaila dagoela iruditzen zaigu. Horren konpontzen laguntzeko sortu dugu atari hau.

Artekaria

Artista profesionalen sarea

Zapart sareak Euskal Herriko sei lurralde historikoetan bizi eta lan egiten duten artista profesionalen saretzea eta horien lana sustatzea eta eskubideak defenditzea du helburu.