artekaria

Euskal Herriko
Artearen ataria

aktualitatea

Euskal paisaiak Erromantizismotik gerraostera

1861etik 1996ra bitarte margotutako 50 artelan bildu dituzte Arabako Arte Ederren Museoan. Paisaia genero gisa hartu, eta euskal margolanetan nola garatu den aztertu dute. 'Hurbileko paisaiak' izena du erakusketak, eta apirilera arte izango da ikusgai.

euskal-paisaiak-erromantizismotik-gerraostera
Hurbileko paisaiak erakusketa, Arabako Arte Ederren Museoan. ANDONI CANELLADA / FOKU

2025eko Azaroaren 27a | Maddi Iturriotz Alkorta [BERRIA.eus]

Gorde-gordeak zeuzkaten lanak argitara atera, eta paisaiaz josi dute Arabako Arte Ederren Museoa.Hurbileko paisaiak izeneko erakusketa dago ikusgai urriaren hondarretik. Museoaren bildumatik ateratako ia 50 lan hautatudituzte,39 artistarenak, eta bistan jarri: 1861ekoa da zaharrena, eta1996koa berriena. Hala, artelanek agerian uzten dute epehorretan euskal paisaiek izan zuten bilakabidea, ezinbestean. Museoaren arduradun Sara Gonzalez de Aspuruk azaldu duenez, erakusketaren izenburukohurbilhitzak geografiari egiten dio erreferentzia, hain justu, baina baita memoriari ere:"Gure bizipenekin oso lotuta daudenpaisaiak dira".

Gonzalez de Aspuruk kontatu duenez, paisaia beste gai batzuen atze oihala zen Erromantizismoa iritsi arte, baina,XIX. mendean, autonomia hartu zuen:genero gisa ere hartu ziren paisaiak aurrerantzean.Ordukoartistak paisaiak erabili zituzteneuren emozio eta beldurrak adierazteko.

Arduradunaren hitzetan, "helburu didaktikoei so" egituratu dute erakusketa. Kronologia da ardatz nagusia. Lehenengo atalaren izenaXIX. mendearen bigarren erdiko pintura: Akademizismotik inpresionismorada, eta bertan aurki daitezke erakusketako obrarik zaharrenak. Atal horretakoada, esaterako, Jose Angel SaezenGasteizko kartzelalana (1861), erakusketako zaharrena. Gonzalez de Aspuru: "Bake kalean zegoen kartzelaren errepresentazio oso neoklasikoa da. Autoreak garrantzia eman zien marrazketari eta arkitekturari, eta, figura batzuen bitartez, paisaia humanizatu zuen".

Ez sinetsi dena

Saezen lanetik hurbil dago Albert Joseph Franke artista prusiarrak egindakoGasteizko Plaza Zaharraren ikuspegia(1885-1887) margolana, gelaberean. Arduradunakazaldu duenez, garai hartan, hau da, Erromantizismoan,modan zegoen "hegoaldeko herrialdeak" bisitatzea eta exotikotzat jotzenziren eszena piktorikoak bilatzea. Eta, beraz,joera horren isla eman lezakeFrankeren obrak, baina, orobat, bada hipotesi hori zalantzan jartzen duen ñabardurarik ere artelan horretan.Gonzalezek aitortu du "akaso" artista ez zela etorri Arabako hiriburura.Izan ere,margolanaren atzealdean San Miguel eliza eta Andre Maria Zuriaren irudia nabarmentzen dira, baina aurrealdean ageri diren jantziak eta animalien zakutoakEspainiako hegoaldekoen airea dute, azaldu dutenez.

Gerra Zibilera arteko tradizioa eta abangoardia paisaietan izeneko atala, bigarrena, erakusketaren erdiko korridorean ipini dute. Bertan, besteak beste, Gasteizen garrantzitsuak izan diren bi margolariren artelanak jarri dituzte: Fernando Amarikarenak eta Pablo Urangarenak. Lehenengoaren margolanei erreparatuta, Gasteizko eta Arabako beste zenbait tokiri eskainitakoak bildu dituzte. Urangaren lanen artean, berriz, Gipuzkoako herrien irudikapenaknagusitzen dira.

36ko gerraren eraginei so egiten die erakusketaren azken atalak: Gerra ostean sortutako agertoki berria. Gerraren garaian, artista batzuek erbestera joan behar izan zuten, eta beste batzuk bertan geratu ziren, baina zentsuraren pean, eta, hain zuzen, batzuen eta besteen arteko aldeak ikus daitezke hautaketa horretan. Ordura arteko tradizioa alboratu eta beste bide batzuk urratu zituzten zenbait artistaren lanakjaso dituzte atal horretan: MenchuGalenOiartzungo lorategia (1960-1969),Jesus ApellanizenZarauzko paisaia(1947)eta haren seme Andres ApellanizenLarraintzarren paisaia(1996), besteak beste. Azken hori da erakusketan ikusgai dagoen lanik berriena.

Erakusketaapirilaren 12ra arte egongo da ikusgai.

hurbileko-paisaiak

Hurbileko paisaiak

Arabako Arte Ederren Museoa (Gasteiz, Araba)

2025eko Urriaren 31etik
2026ko Apirilaren 12ra


eszena-iluna-bera-esna

Eszena iluna. Bera esna

Natalia Suárez Ortiz de Zarate

San Telmo (Donostia, Gipuzkoa)

2025eko Abenduaren 05etik
2026ko Martxoaren 01era

puntu-itsua

Puntu itsua

Eremuak programa

Clara Campoamor zentro zibikoa (Barakaldo, Bizkaia)

2025eko Azaroaren 22tik
2026ko Urtarrilaren 07ra

degasek-eginiko-eta-orain-arte-ezagutu-gabeko-margolan-bat-autentifikatua-izan-da

Degasek eginiko eta orain arte ezagutu gabeko margolan bat autentifikatua izan da

Abe. 05 | JdAren artikulutik itzulia

Michel Schulman, XIX. eta XX. mendeetako margolanen adituak, Edgar Degas artistaren margolan berri bat autentifikatu duela jakinarazi du. Artistaren garai italiarrekoa litzateke, 1856 eta 1860 artekoa. Margolana, adituak sortutako Edgar Degasen katalogo arrrazoinatu digitalizatuan sartu da. Egiazko bertsioa bilduma partikular batean dago.

lehen-erdia

Lehen erdia

Abe. 04 | Garazi Ansa [BERRIA.eus]

MAIDER LOPEZ. UKITU | Non: Donostiako Tabakalera zentroan. | Noiz arte: 2026ko otsailaren 1era arte.

esanguratsu

Esanguratsu

Abe. 04 | Haizea Barcenilla [BERRIA.eus]

Guggenheim museoan, Maria Helena Vieira da Silvaren margo eder baten aurrean nengoela, etorri zitzaidan galdera burura: zergatik ez du erakusketa honek berrireki Bilboko Arte Ederren Museoa, Georg Baselitzenak egin beharrean?

bonnat-helleu-museoa-berriz-ireki-dute-hamalau-urtez-hetsi-ondoan

Bonnat Helleu museoa berriz ireki dute, hamalau urtez hetsi ondoan

Aza. 28 | Xalbat Alzugarai Etxeberri [BERRIA.eus]

Obren kalitate "paregabea" azpimarratu du museoko zuzendariak. XV. mendetik XIX. mendera bitarteko artisten obrak erakutsiko dituzte bertan. Herriko etxeko oposizioak irekiera kritikatu du, eta "gardentasuna" galdegin.

oroitzapen-zatikatuak

Oroitzapen zatikatuak

Aza. 27 | Jone Rubio Mazkiaran [BERRIA.eus]

Rut Olabarria. Trukatua eta inperfektua. | Non: Bilboko Rekalde aretoan. | Noiz arte: otsailaren 15era arte.

ondare-deserosoa

Ondare deserosoa

Aza. 27 | Ismael Manterola Ispizua [BERRIA.eus]

Iraganak utzitako ondarea, materiala edo immateriala izan, ez da beti ederra. Kontzeptua bera, azken urtetan asko erabiltzen eta entzuten bada ere, berri xamarra da, ez da beti hor egon eta aldatzen da toki batetik bestera.

cristobaldik-balenciagara

Cristobaldik Balenciagara

Aza. 25 | Mikel Elkoroberezibar Beloki [BERRIA.eus]

ntziagak egindako jantziek ba al dute zerikusirik Balenciaga etxeak egun egiten dituenekin? Elkarrizketa bat badago, baina sotila, Balentziaga museoko erakusketa batean ikus daitekeenez. "Kontzeptualki lotura handiak daude", Igor Uriaren arabera.

Artekaria

Euskal Herriko Arte ataria

ZAPART sareak sortutako ataria duzu hau. Gure euskal lurralde txikiak duen artista eta azpiegitura aberastasun harrigarriari ikusgarritasuna eman nahi diogu Artekariarekin. Izan ere, hain eremu ttipi batean hainbeste museo (Artium, Oteiza, Arte Ederretakoak, Guggenheim…), arte zentro (Uharte zentroa, Tabakalera, Bilbaoarte…), areto publiko zein pribatu (Didam, Zitadela, Bastero, Portalea, Ospitalea, fundazioen aretoak…), galeria pribatu tradizionalak eta artistenak… hainbeste programazio eta artista lan ikusgai eta denbora berean ikusgarritasun oso zaila dagoela iruditzen zaigu. Horren konpontzen laguntzeko sortu dugu atari hau.

Artekaria

Artista profesionalen sarea

Zapart sareak Euskal Herriko sei lurralde historikoetan bizi eta lan egiten duten artista profesionalen saretzea eta horien lana sustatzea eta eskubideak defenditzea du helburu.