artekaria

Euskal Herriko
Artearen ataria

aktualitatea

Zergatik hor?

'HARRIA ETA POLTSA' | Non: San Telmo museoan, Donostian. | Noiz arte: 2025eko azaroaren 16ra arte.

zergatik-hor
Maddi Barberren 'Harria eta poltsa' erakusketako pieza bat, Donostiako San Telmo museoan. IÑIGO URIZ/ FOKU

2025eko Urtarrilaren 10a | [BERRIA.eus]

Urte berriko kritiken atal hau bere bilakaera propioa izaten ari den ekimen batekin inauguratzea pentsatu dut. Berria den guztiak halako bertigoa-edo emateko erraztasuna omen du, eta horri errazago eusteko aukera dago oinak lur sendo eta gorabeheratsurik gabean izanda. Horren sinesmenarekin, oinarriz behintzat sendotzen ari den programa batek ematen duen patxadari heldu diot. Urte luze oso bat irauten duen erakusketa proposamena da, eta epe-muga edo bizi-muga laburrak dituzten izaera estandarizatutako beste mostrekin konparatuz gero, horrek ere laguntzen dio hain ongi etortzen den patxadari. Izan ere, erakusketak behin inauguratu eta plazaratuta, FOMOa gailentzen da, edo hain gazte ez direnentzat eta hizkuntza ulergarrira itzulita, haiek galtzearen beldurra sortzen da, alegia, haiek bisitatzeko aukerarik izan gabe amaituko diren kezka larria. A ze estresa. Eta urtea hasi besterik ez da egin. Beraz, bai, hobe patxadaz ekitea.

San Telmo museoak 2018an hasiera eman zion Museo Bikoitza programari buruz ari naiz, zeinetan instituzioak urteko artista bati lan berri bat egiteko mandatua ematen dion museoaren bildumarekin elkarrizketa berriak sortzeko asmoz. Pasatu dira sei urte, eta oraindik ere martxan dirau. Gogora ditzagun parte hartzaileak: Ibon Aranberri, Erlea Maneros, Jose Mari Zabala, Iratxe Jaio eta Klaas van Gorkum, Hinrich Sachs, eta azken horrek, aurreko urte amaieran, Maddi Barberri pasatu zion testigua. Eta hor dago orain, museoko kaperako albo batean, artista gaztearenHarria eta Poltsa proposamena ikusgai, nahi duenarentzat.

Ez da espazio horretan aurkezten den lehen proiektua; besteak beste Iratxe Jaio eta Klaas van Gorkumena ere bertan egon zen instalatua; esango nuke, gainera, leku berberean. Baina hark kaperarekin elkarrizketa interesgarria sortzen zuen bitartean, adierazi beharra dut Barberren instalazioa, nola hala, lekuz kanpo dagoela-edo hautematen dela.

Azken proiektu horrek indusketa prozesuen inguruko hausnarketa bat aurkezten du. Horretarako, arkeologoek indusketetan maiz erabiltzen dituzten behin-behineko egitura horietako bat sortu du, burdinazkoa, erdiko nabetik alboetako nitxoetako baten sarrera zuzena oztopatzen duena; eta, era berean, proiektatzen duen ikus-entzunezkoaren gainazalaren euskarri dena. Katramilatsu samarra agian esplikazioa; katramilatsu samar gelditzen da instalazioa bera ere espazioan. Zaila egiten baitzait kapera horretan, dagoen informazioarekin eta ikusten denarekin, haien eta indusketen arteko loturak topatzea, besteak beste.

Baina proposamena, izatez, ariketa polita da. Arkeologia mintzabide hartuta, Barber bera ere arkeologo paperean sartu baita ekoizpen berri horren prozesuan, hori bai, bere esparru propioan, ikus-entzunezkoei dagokienez: aurreko hamarkadetako arkeologia lan eta katalogazioetako ikus-entzunezko erregistroak artxiboetan bilatu, ikusi eta arrazoi batengatik edo besteagatik interesatu zaizkion eszena haiek aukeratu, jaso, eta ekoizpen berrirako sortu dituen grabazio eszena berrien artean txertatu ditu; iraganeko objektu eta irudi haiei izate berri bat, bizi berri bat emanaz, eta atzera, berriz ere, jendartera itzuliz; plazaratuz. Horrela bada, artista bera ez da soilik arkeologoen larruazalean sartuta ibili; izan ere, eta azken finean, ez al da, bada, hori bera museoek haien gordailuetan dituzten objektuekin egiten dutena, bereziki, aldi baterako mostren kasuan? Alegia, arrazoi ezberdinengatik izaera ezberdinetako objektuak aukeratzea eta erakusketa aretoetan diskurtso berrien aterkipean aurkeztea?

San Telmo museoaren funtzionamenduari, eta hari lotuta dabiltzan profesionalen egitekoari aurrez aurre begiratzen dien ekoizpena da Maddi Barberren Harria eta poltsa instalazioa, eta, zalantzarik gabe, haiekin zuzeneko lotura duen aretoren batean kokatua izan balitz kaperako isolamendutik aterata —Hinrich Sachsen instalazioarekin egin zuten modura, esaterako—, haren zentzua Museo Bikoitza programaren barnean erabatekoa izango litzateke; museoaren bildumako erakustaretoak irakurtzeko gako berri bat bilakatuz.

Kaperan, ordea, eta zoritxarrez, lanak museoaren eskuetan erori den "egin behar bat" dirudi; hau da, programa abian denez, eta artistak bere proposamena burutu duenez, hura erakutsi beharraren konpromiso bat eta haren aurreko irtenbide erraz bat. Garrantzitsua da izaera horretako programek aurrera egiten jarraitzea; baina are garrantzitsuagoa da inertziaren zuloan ez erortzea; hasierako urteetan heltzen zitzaion gogo, indar eta ilusio berarekin jarraitzea eta tratatzea.


aztarnak

Aztarnak

Baroja Collet

tTok (Uztaritze, Lapurdi)

2025eko Otsailaren 13tik
2025eko Apirilaren 17ra

misterioa-argitzea

Misterioa argitzea

María Paz Jiménez

Kubo Kutxa aretoa (Donostia, Gipuzkoa)

2025eko Otsailaren 07tik
2025eko Maiatzaren 18ra

guillaume-fauveau

Guillaume Fauveau

Guillaume Fauveau

DIDAM (Baiona, Lapurdi)

2025eko Urtarrilaren 24tik
2025eko Martxoaren 23ra

monstrorum-historia

Monstrorum historia

Joan Fontcuberta

Kutxa Kultur Artegunea (Donostia, Gipuzkoa)

2025eko Martxoaren 21etik
2025eko Ekainaren 29ra

emakumea-ijitoa-eta-margolari-abangoardista-frankismoan

Emakumea, ijitoa eta margolari abangoardista frankismoan

Ots. 10 | Garbiñe Ubeda [BERRIA.eus]

Mari Paz Jimenezek euskal artearen historian merezi duen tokia aldarrikatzea du helburu 'Misterioa argitzea' haren atzera begirako erakusketak. Abstrakzioaren aitzindari eta margolari informalista izan zen, besteak beste.

gonbita

Gonbita

Ots. 06 | Haizea Barcenilla [BERRIA.eus]

Ziur nago ez dakizula, baina aurten Maria Paz Jimenezen urteurrena ospatuko dugu. Orain 50 urte, diktadorearen urte berean, hil zen frankismo garaiko euskal pintorerik garrantzitsuena.

agerikoegi

Agerikoegi

Ots. 06 | Garazi Ansa [BERRIA.eus]

'Metralla zauriak' | Artista: Veronica Domingo-Alonso. | Noiz: 2025eko urtarrilaren 24tik 2025eko martxoaren 16ra arte. | Non: Montehermoso, Gasteiz.

gasteizko-amarika-erakusketa-aretoa-itxiko-dute

Gasteizko Amarika erakusketa aretoa itxiko dute

Urt. 30 | Edurne Begiristain [BERRIA.eus]

Arabako Foru Aldundiak jakinarazi du "gogoeta sakon" baten ondorioz hartu duela erabakia. Aurrerantzean, ekintzailetza eta berrikuntza zentro bilakatuko dute.

bidezidorrak

Bidezidorrak

Urt. 30 | Jone Rubio Mazkiaran [BERRIA.eus]

'EGITURAZKO POBREZIA' | Artistak: Ariana Rac, Itxaso Diaz, Itzal Garcia, Gezus Ramirez, Txaro Arrazola, Lucia Jaio, Zaloa Ipiña eta Zirikar. | Non: Monehermoso kulturgunean, Gasteizen. | Noiz arte: otsailaren 2ra arte.

labea-aretoa-arte-instalazioen-nazioarteko-i-lehiaketa

"Labea Aretoa" Arte-Instalazioen Nazioarteko I. Lehiaketa

| 2025eko Urtarrilaren 29a

AEDAS Homesek "Labea Aretoa" Arte-Instalazioen Nazioarteko I. Lehiaketa jarri du abian. Lehiaketaren ardatz nagusia hiriko Ziudadela ezagutarazi eta zabaltzen laguntzea da, Ziudadelako Labea Aretoa zehazki, arte garaikidea eta esperimentala sustatzearekin bat.

erakusketa-aretoak

Erakusketa aretoak

Urt. 29 | Ismael Manterola Ispizua [BERRIA.eus]

Bilboko Rekalde aretoak bere ateak zabaldu ditu berrikuntza lan handiak egin ondoren. Beste garai eta testuinguru batean zabaldutako arte aretoak (Guggenheim museoaren garaia baino lehen) norabide eta helburu ezberdinak izan ditu azken 30 urteotan.

rekalde-aretoak-datorren-astelehenean-zabalduko-ditu-ateak-berriro

Rekalde aretoak datorren astelehenean zabalduko ditu ateak berriro

Urt. 24 | Beñat Mujika Telleria [BERRIA.eus]

Berritze lanen ondorioz, hainbat hilabetez egon da itxita Bilboko gune artistikoa, eta sarrera berria izango du hemendik aurrera, Iparragirre kalean. Inaugurazioa dela eta, hamabi eguneko programazio berezia antolatu dute.

Artekaria

Euskal Herriko Arte ataria

ZAPART sareak sortutako ataria duzu hau. Gure euskal lurralde txikiak duen artista eta azpiegitura aberastasun harrigarriari ikusgarritasuna eman nahi diogu Artekariarekin. Izan ere, hain eremu ttipi batean hainbeste museo (Artium, Oteiza, Arte Ederretakoak, Guggenheim…), arte zentro (Uharte zentroa, Tabakalera, Bilbaoarte…), areto publiko zein pribatu (Didam, Zitadela, Bastero, Portalea, Ospitalea, fundazioen aretoak…), galeria pribatu tradizionalak eta artistenak… hainbeste programazio eta artista lan ikusgai eta denbora berean ikusgarritasun oso zaila dagoela iruditzen zaigu. Horren konpontzen laguntzeko sortu dugu atari hau.

Artekaria

Artista profesionalen sarea

Zapart sareak Euskal Herriko sei lurralde historikoetan bizi eta lan egiten duten artista profesionalen saretzea eta horien lana sustatzea eta eskubideak defenditzea du helburu.